Page 7 - İslam Kültür ve Medeniyeti 5. Ünite

V. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE SANAT

4. MİMARİ

İslam Medeniyetinin en güçlü sanat dalların-
dan biri mimaridir. Dinî, askerî ve sosyal kurumlar,
İslam beldelerinin en ücra köşelerine kadar ortak
bir medeniyetin temsilcileri olarak dağılmıştır.
Namazın cemaatle kılınması tavsiyesi camiyi, be-
densel temizlik vecibesi hamamı, yolcuya hizmet
ilkesi han ve kervansarayı, İslam’ın ilme verdiği
değer medreseyi, nefis terbiyesi tekkeyi doğur-
muştur.

İslam mimarisi, tevhit ilkesi çerçevesinde şe- Fotoğraf: Mevlüt KESMAN
killenmiştir. Bu ilkeye göre hayatın her yönünü
bütünleştiren bir birlik anlayışı benimsenir. Ma- Türklerin Anadolu’da inşa ettikleri ilk cami olan Menucehr Camii, KARS
nevi değerler ile maddi ihtiyaçları birleştirmek
hedeflenir.
İslam mimarisi, temasta bulunduğu kültürlerin
mimarisinden etkilenmiştir. Müslümanlar, fetihler
sonucu karşılaştıkları uygarlıkların mimarisinden ya-
rarlanmakta sakınca görmemiştir. Farklı İslam top-
lumlarından her biri, her hanedan hatta her sanatçı
kendi mimari anlayışına göre İslam mimarisine renk
katmıştır. Bu yönüyle İslam mimarisi sadece Arapla-
rın değil bütün Müslümanların hatta insanlığın ortak
ürünü olmuştur.
İslam mimarisi gerçekçidir; toplumun fiziksel
ve sosyal ihtiyaçlarını göz ardı etmez. Müslümanlar
mimari eserlerini sadece zevk ve estetik için değil,
mutlaka bir ihtiyacı gözeterek yapmışlardır. Örne-
14
ğin bir caminin, çeşmenin veya köprünün estetik de-
Süleymaniye Camii’nin mimarisindeki muhteşem ahenk, İSTANBUL
ğeri olmakla beraber aslolan işlevidir.

BİLGİ NOTU
“Mescid-i Nebi, temelleri taşla yapıldıktan sonra etrafı bir insan boyu yükseklikte kerpiç duvarlarla
çevrilmiş kare bir alandan ibaretti. Sonradan, Kudüs yönündeki kuzey duvarının iç tarafına hurma di-
rekleri ve yapraklarından basit bir gölgelik yapıldı. Doğu duvarına ise Hz. Peygamber (s.a.v) ve ailesinin
kalacağı odalar eklendi. Bu odaların kapıları doğrudan mescide açılarak kapılara kıldan örülmüş kalın
dokumalar asıldı.

Mescid-i Nebi ‘nin mihrap duvarının karşı tarafında, fakir Müslümanların barındığı ve Ashabu’s-Suf-
fe’nin eğitim-öğretim gördüğü, tek sıradan oluşan aynı tarzda ikinci bir gölgelik mevcuttu.”

Yılmaz Can, Recep Gün, İslam Sanatına Giriş, s. 43, 45.

14 İbrahim Sarıçam, Seyfettin Erşahin, İslam Medeniyet Tarihi, s. 201-202; Turan Koç, İslam Estetiği, s. 169.

90