Page 2 - İslam Kültür ve Medeniyeti 5. Ünite

V. ÜNİTE
İslam Kültür ve Medeniyeti’nde SANAT

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. İslam sanatlarının neler olduğunu tespit ediniz.
2. Kur’an-ı Kerim üzerinde uygulanan İslam sanatları hangileridir?
3. Yaşadığınız bölgedeki İslam mimarisine ait eserler hakkında araştırma yapınız.
4. Sanat kavramı ve sanatın insan hayatındaki etkileri hakkında düşüncelerinizi belirtiniz.

1. SANAT VE SANATIN KAPSAMI

Arapçada san’ kelimesi “yapmak, etmek”, sana’ ke-
limesi “işinde mahir olmak”, san’at ise “yapılan iş, mes-
lek” anlamına gelir. Sanat; duygu, düşünce, örf-âdet,
inanış ve tasavvurları, çeşitli malzeme, araç, teknik ve
yöntemleri kullanarak gören ve işitenlerde hayranlık
uyandıracak bir ahenkle ortaya koymaktır. Sanat keli-
mesi, önceleri sadece mimarlık, heykel ve resim gibi
görsel sanatlar için kullanılmış; daha sonra şiir, edebi-
yat, müzik, süsleme ve sahne sanatları da sanat kap-
samı içine alınmıştır. Bir sanatı icra etmek için gerekli
bilgi, yetenek ve hünere sahip olan kimseye sanatkâr Kapaklı mermer kâse, Abbasi Dönem’i, 9.yy.
veya usta denir. (TİEM 2444)
1
Estetik; hayatın içinde, tabiatta ve sanatta görülen güzelliklerin bilimidir. Estetiğin konusu,
güzelliktir. İnsan, yaşadığı âlemde güzelliği arar. Bu arayışı onun içine yerleştiren ise Allah’tır (c.c).
Allah (c.c), kainatı da insandaki bu arayışa cevap verecek ve onun güzellik duygusuna hitap edecek
mükemmellikte yaratmıştır. Kur’an’da geçen “hüsn, tayyib, zinet, cemil, ni’me, sürur” kavramları
sanatla ilgilidir. Hz. Peygamber’in (s.a.v) “Allah güzeldir, güzeli sever. ” hadisi, Müslüman sanatçıları
2
estetik duyarlılığa teşvik eder.

Allah’ın (c.c) sanat ve estetikle ilişkilen-
dirilebilecek en güzel isimleri şunlardır:
* Bedi’ (Eşi, örneği ve modeli olmadan,
sanatkârane yaratan)
* Bâri (Düzelten, şekil veren, iyi eden,
güzel yapan)
* Musavvir (Şekil /suret veren, şekilleri
güzelleştiren)
* Latif (İncelik gösteren, sezilmez yol-
lardan nimetler veren, en ince işlerin içle-
rini bilen)
Mehmed Şefik Bey’in 1876’da Kubbe-i Sahra’daki çini üzerine yazdığı Yasin suresin-
den celi sülüs kuşak, KUDÜS.

1 Turan Koç, “Sanat,” DIA, C 36, s. 90; Yılmaz Can, Recep Gün, İslam Sanatına Giriş, s. 5; Muhittin Serin, “Sanat,” s. 3-6.
2 Müslim, İman 147; İbn Mace, Dua 10.

85