Page 11 - İslam Kültür ve Medeniyeti 3. Ünite

III. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT

Her insan yaşama hakkına sahiptir; bu hak ona yalnızca insan olduğu için verilir. Esir, hü-
kümlü, tutuklu ve engelliye iyi davranmak, zayıfları ezmemek, çocukları çalıştırmamak, insan
onurunu korumanın gereğidir.

Merhamet: İnsanları, hemcinslerinin ve diğer canlıların sıkıntıları karşısında duyarlı olmaya
ve yardım etmeye sevk eden duygu merhamettir. Bu ilke insanlar arasındaki duygu birliğinin,
dayanışma ve paylaşmanın başta gelen sebeplerindendir. Evlat sevgisi, ana babaya saygı ve ita-
at, sıla-i rahim, yaşlılara, yoksullara, hastalara, engellilere, yetimlere, kimsesizlere yardım etme
gibi erdemler merhamet duygusunun yansımalarıdır.

İslam kaynaklarında rahmet, genellikle merhamet kelimesiyle ifade edilir. Diğer bütün duy-
gular gibi şefkat ve merhamet de Allah (c.c.) vergisi duygulardır. Merhamet sahipleri, muhtaç
ve çaresizlere yardım eder, sıkıntılarını giderir ve toplumda adaletin sağlanmasına vesile olurlar.
Yetimlere, mazlumlara, hastalara ve darda kalanlara gösterilen alâka merhametin neticesidir.

Merhametin önemine dair birçok hadis rivayet edilmiştir. “Merhamet etmeyene merha-
met edilmez.” hadisi, insanlar arası ilişkilerde meydana gelen parçalanmayı ve böylece insa-
47
nı Rabb’inin rahmetinden uzaklaştıracağını ifade eder. Âlemlere rahmet olarak gönderilen Hz.
Peygamber (s.a.v.), “Kim bir Müslümanın sıkıntısını giderirse Allah (c.c.) da kıyamette onun sıkıntı-
larından birini giderir.” buyurmak suretiyle Müslümanların her alanda ilişkilerini merhamet,
48
sevgi, yardımlaşma ve dayanışma yönünde geliştirmelerini, dertlerini paylaşmalarını emret-
miştir. Hz. Peygamber (s.a.v.) diğer canlılara merhamet konusunda da hassasiyet göstermiştir.
Zor durumdaki bir hayvanı kurtaran kişinin bu sayede cenneti hak ettiğini, bir hayvanı ölüme
49
terk edenin de cehennemlik olduğunu bildirmiş, atış talimi yaparken canlı hayvanı hedef alan-
50
ları lânetlemiştir. 51

Merhamet, insanı iyilik yapması
için eyleme çağıran bir duygudur. İn-
san, ilahi rahmetten aldığı merhamet
duygusuyla nerede bir ihtiyaç sahibi
varsa, onların sıkıntısını gidermek için
çaba harcar. Komşusu ihtiyaç içindeyse
ona el uzatır. Zalimin karşısında, mazlu-
mun yanında yer alır. Müslüman başka-
larının sıkıntısını, kendi içinde hisseder.
Rabb’inin ve merhamet ettiği kimse-
nin duasını almak suretiyle kendisine
de merhamet edilir. Hz. Peygamber’in
(s.a.v.) uygulamalarını rehber edinen
Müslümanlar, İslam Medeniyetini bir Ülkemizdeki ve dünyanın her tarafındaki Müslümanlara çeşitli kuruluşlar tarafından kurulan
merhamet köprüsüyle, sağlıktan gıdaya kadar geniş kapsamlı yardımlar yapılmaktadır.
merhamet medeniyetine dönüştürmüş-
tür.

47 Buhari, Edeb 18.
48 Buhari, Mezalim 3.
49 bk. Buhari, Şirb 9, Vudû 33.
50 bk. Müslim, Birr 151.
51 bk. Müslim, Sayd 58.

48