Page 10 - İslam Kültür ve Medeniyeti 3. Ünite

III. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT

İhsan: Mü’minin işlerini Allah’ı (c.c.) görüyormuş gibi en güzel şekilde yapmasıdır. Bütün
iyiliklerin Allah’tan (c.c.) geldiğine, her durumda hakiki nimet ve lütuf sahibi olarak sadece Al-
lah’a (c.c.) yönelerek her şeyi ondan dolayı sevmesi gerektiğine inanmaktır.
41
İhsan, kişinin anne ve babası başta olmak üzere diğer insanlar karşısındaki sevgiye dayalı
özverili tutumunu ifade eder. Kur’an’da muhsin kimselerin özellikleri; öfkeye hâkim olma,
42
affetme, hoşgörü, sabır, aşırılıktan sakınma, kararlılık ve cesaret, tokgözlülük ve cömertlik gibi
erdemler olarak ifade edilir 43

3.2.İnsan-İnsan İlişkisi

Müslüman, davranışlarında ölçülü olmaya dikkat eder. Ülkesinde ve yeryüzünde barış ve
huzuru hâkim kılmaya çalışır. Yeryüzünde fesat çıkarmamak, hayırlı olana yönelmek, insan
44
onurunu incitmemek, merhametli olmak ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmek, insanın dirilişine
ve kurtuluşuna vesile olacak davranışlardandır. Âdemiyyet, insan onuru, merhamet ve isâr İs-
lam’ın insanlarası ilişkilerin düzenli yürümesi için belirlediği ilkelerdendir.

Âdemiyyet: İnsanın mensup olduğu dine, etnik kökenine, toplumsal konumuna ve cinsiye-
tine bakılmaksızın can, mal, namus, inanç ve aklının korunması ilkesidir. Bu tutum, onun sade-
ce insan olmasından kaynaklanır. İnsanın beşerî yönünde nefsin ve şeytanın kışkırttığı zaafları
mevcuttur. Bunlar, nankörlük, acelecilik, cimrilik, zalimlik ve cedel gibi eğilimlerdir. İnsanın bu
45
nitelikleri yüzünden diğer insanlara ve çevreye vereceği zararı önlemek için temel hak ve hürri-
yetler dokunulmaz kabul edilerek İslam Hukuku tarafından koruma altına alınmıştır.

İnsan Onuru: İnsan onurlu, şe- YORUMLAYALIM
refli ve izzet sahibi kılınmıştır. İslam
46
dini, insan onurunu korumayı esas “Kendisine dost olmayanlar, gayrıya dost olamazlar.
alır. İnsanın yaratılıştan kaynaklanan Kendileri ile barışa varamayanlar, gayrı ile barışa varamaz-
lar. Kaldı ki savaş yoktur. Dünya, dostluk üzere halkedil-
üstünlüğü; ırk, renk gibi ayrımları ka- miştir. (...) Yaşama sevincini yitirmemek, amma hiç bir şeye
bul etmez. İnsan onuru; makam-mev- yerinmemek ve sevinmemek mesleki İslam’ındır. Bunalım,
ki, siyasi, sosyal veya ekonomik üs- Batı insanınındır. Batı insanı zann ile melûftur. Batı insanı
tünlük statülerinden kaynaklanmaz. hayâlperesttir. Batı insanı tecessüs ile ma‘lûldür. Ve Batı
İslam, statüye dayanan üstünlük insanı vehimlidir. (...) Batı adamının bunalımı çok tabiîdir;
anlayışlarını reddeder; temel insan muallâktadır. Doğu adamı yerinmez ve sevinmez çünkü
haklarını beyan eder. Buna göre dil, dünyada sevinilecek ve yerinilecek bir şey yoktur. Ve bi-
ırk, soy, cinsiyet, mezhep gözetmek- zim hüznümüz Allah’adır.”
sizin bütün insanlar Allah (c.c.) katın- (Dostluk Üzerine-Fethi Gemuhluoğlu Kitabı
da eşittir. İz yayıncılık-sh-33-37)
 Metinde insanların hangi zaaflarına dikkat çekil-
mektedir? Yorumlayınız.

41 bk. Bakara suresi, 152 ve 107. ayetler; İbrahim suresi, 7. ayet; Nahl suresi, 53. ayet; Şûra suresi, 12. ayet.
42 Mustafa Çağırıcı, “İhsan,” DİA, C 21, s. 545.
43 bk. Âl-i İmrân suresi, 134-135 ayetler; Mâide suresi, 13. ayet; Hûd suresi, 115. ayet.
44 bk. Bakara suresi, 11, 148, 177 ve 267. ayetler; Nisa suresi, 59. ayet; Neml suresi, 62. ayet; Hud suresi, 61. ayet; İnsan
suresi, 8. ayet.
45 bk. Enbiya suresi, 37. ayet; Maide suresi, 30-31. ayetler; İsra suresi, 100. ayet; Araf suresi, 10. ayet; İsra suresi, 83. ayet;
Hud suresi, 9. ayet; Nisa suresi, 28. ayet; Şems suresi, 8-10. ayetler.
46 bk. Tin suresi, 4. ayet.

47