Page 10 - Fıkıh Okumaları 1. Ünite

FIKIH OKUMALARI

Hanbeli
MEZHEPLER VE MEZHEP İMAMLARI Mezhebi

Ahmed b. Hanbel
Maliki (H 164-241/780-855)
Mezhebi

Muhammed b. İdris
Malik b. Enes eş- Şafii
(H 93-179/711-795) (H 150-204/767-819)

Şafii
Numan b. sabit
Ebu Hanife Mezhebi
(H 80-150/700-768)

Hanefi
Mezhebi

Hanefi Mezhebi

Dört fıkıh mezhebinin kronolojik sıra bakımından ilki Hanefi Mezhebi’dir. Kûfe’de Hz. Ali ve Abdullah
b. Mesud’un temelini attığı fıkıh ilmi, tâbiîn fakihlerinin gayretleri ile gelişimini devam ettirmiştir.

Kûfe’de doğan İmam Ebu Hanife (H 80-150/700-768), Irak’ın ünlü fıkıh âlimi Hammad b. Ebî Süley-
man’ın derslerine uzun müddet katılmış ve hocasının vefatından sonra onun kürsüsüne geçerek ders ver-
meye başlamıştır. Bilgisi, zekâsı, takvası, konulara hâkimiyeti ile büyük bir ilgiye mazhar olmuş ve binlerce
öğrenci yetiştirmiştir. Yetiştirdiği öğrencilerden İmam Ebu Yusuf, İmam Züfer, Hasan bin Ziyad ve İmam Mu-
hammed yazdıkları eserler ile Hanefi Mezhebi’nin teşekkül edip geniş halk kitleleri tarafından tanınmasını
sağlamışlardır.

Hanefi Mezhebi’nin temel kaynakları şunlardır:
İmam Muhammed’e ait Zahir-i rivaye kitapları altı tanedir. Bunlar, el-Mebsût, ez-Ziyâdât, el-Câ-
miu’s-Sagīr, es-Siyerü’s-Sagīr,el-Câmiu’l-Kebîr ve es-Siyerü’l-Kebîr’dir. Zâhirü’r-Rivâye isimli eserler Hanefi
literatürünün en temel ve ilk kaynaklarıdır. Yine Ebu Hanife’nin bir diğer öğrencisi olan İmâm-ı Ebu Yûsuf’un
Kitâbü’l-Harâc’ı da ilk dönem Hanefi eserlerinin başında yer alır. Hanefi mezhebine ait usul-i fıkh eserlerin-
den en meşhur olanları Cessas’a ait el-Fusûl fi’l-Usûl; Pezdevî’ye
ait Kenzü’l-Vüsûl ila Marifeti’l-Usûl; Serahsî’ye ait Usûlü’s-Serahsî
ile el-Mebsût isimli eserlerdir.
Sonraki dönemlerde yazılan ve geniş kitlelerce de kabul
görmüş fürû-i fıkh eserlerinden bazıları ise şunlardır: Ebu’l-Leys
es-Semarkandî’ye ait Nevâzil; Kasânî’ye ait Bedâiu’s-Sanâi‘; Mer-
ginaniye ait el-Hidâye; İbnü’l-Hümâm’a ait Fethu’l-Kadîr ve İbn
Âbidîn’e ait Reddü’l-Muhtâr.

Fıkıh öğretim usulü olarak takrir metodu yerine müzake-
re (konsey oluşturma) yolunu tercih eden Ebu Hanife içtihat me-
todunu şu şekilde açıklamıştır: “Resulullah’tan (s.a.v) gelen baş
Bağdat/ Irak
18