Page 38 - İslam Ahlâkı 2. Ünite

2. ÜNİTE AHLAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR

DÜŞÜNELİM Riya; gösteriş, iki yüzlülük, özü sözü bir ol-
mama durumudur. Bir kimsenin saygınlık ka-
159
Ayna ile terazi, birisi incinecek zanma, çıkar sağlama gibi dünyevi amaçlarla
yahut utanacak diye doğru kendisinde üstün özellikler bulunduğuna baş-
söylemekten sakınır mı? Susar kalarını inandıracak tarzda davranmasıdır. Allah
mı? Ayna ile terazi öyle kadri yüce (c.c.) için yapılması gereken amel ve ibadeti kul-
ve doğru mihenk taşlarıdır ki sen lara gösteriş olsun diye yapmasıdır.
onlara iki yüz sene hizmet etsen ve
daha sonra aynaya desen ki “Ben Riya, Allah’tan (c.c.) başkasının hoşnutluğu-
sana bu kadar sene hizmet ettim, nu kazanma düşüncesiyle amelde ihlası terk et-
hatırım için beni çirkin gösterme!” mektir. Allah’a (c.c.) itaat eder görünerek kulların
Teraziye de desen ki “Yalvarırım takdirini kazanmayı istemektir. İbadetleri kulla-
sana! Fazla tart, eksiğimi açığa narak dünyevi çıkar peşinde olmak, Allah’ın (c.c.)
vurma!” Onlar sana cevap verir de emrini yerine getirmek maksadıyla değil, insan-
derler ki: “Zavallı, herkesi kendine lara gösteriş olsun, diye iyilik yapmaktır.
güldürme, kendini âleme maskara
etme!” Ayna ile terazi hile bilmezler, Kur’an-ı Kerim’de gösteriş amacıyla yardım-
yalan söylemezler. Doğruluktan da bulunanların durumu şu şekilde izah edil-
ayrılmayan ayna ile terazi derler ki; mektedir: “Ey iman edenler! Allah’a ve ahiret
“Allah, gerçeklerin bizim vasıtamızla gününe inanmadığı hâlde insanlara gösteriş
tanınması, anlaşılabilmesi için olsun diye malını harcayan kimse gibi,sa-
kadrimizi yüceltti, bizi bu işte dakalarınızı başa kakmak ve gönül kırmak
görevlendirdi. Bu doğruluğumuz suretiyle boşa çıkarmayın. Böylesinin duru-
olmasaydı, gerçeği olduğu gibi mu, üzerinde biraz toprak bulunan ve maruz
ortaya koymasaydık, bizim ne kaldığı şiddetli yağmurun kendisini çıplak
değerimiz kalırdı? İyilerin, güzellerin bıraktığı bir kayanın durumu gibidir. Onlar
yüzlerini nasıl görür ve nasıl kazandıklarından hiçbir şey elde edemez-
gösterebilirdik?” ler.” Bir başka ayet-i kerimede ise Allah (c.c.)
160
rızasını gözetmeden, sadece gösteriş olsun, di-
(Mesnevi, c,6. 3546-3551) ye ibadet edenlerden şöyle bahsedilmektedir:
“Münafıklar Allah’ı aldatmaya çalışırlar. Al-
lah da onların bu çabalarını başlarına geçirir.
Onlar, namaza kalktıkları zaman tembel tembel kalkarlar, insanlara gösteriş yaparlar
ve Allah’ı pek az anarlar.” 161

Resulullah (s.a.v), riyayı “küçük şirk” diye nitelemiş, Allah’ın ( c.c.) kıyamet gününde
162
gösteriş için ibadet ve hayır yapanlara şu şekilde hitap edeceğini bildirmiştir: “Ey riyakâr-
lar! Dünyada amellerinizi gösteriş olsun diye kimin için yaptıysanız gidin onu arayın, bakalım
bulabilecek misiniz?” Ayrıca, “Ümmetim için gizli şirk ve şehvetten kaygı duyuyorum.” demiş;
163
“Sizden sonra da hâlâ şirk olacak mı?” sorusuna, “Evet, fakat Güneş’e, Ay’a, taşa ve puta tapmak

159 Dini Terimler Sözlüğü, s. 308.
160 Bakara suresi, 264. ayet.
161 Nisâ suresi, 142. ayet.
162 bk. Tirmizi, Hudut, 24.
163 Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 428, 429.
54