Page 33 - İslam Ahlâkı 2. Ünite

AHLAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR 2. ÜNİTE

Bir kuş evi örneği Ayazma Camii/İstanbul

OKUMA PARÇASI / KUŞ EVLERİ

Türk İslam mimarisinin en ince, en zarif örneği olarak isimlendirilen kuş evleri, litera-
türde “kuş köşkleri, serçe sarayları, güvercinlik, kuş takası, kuşhane” gibi isimlere sahiptir.
Bir medeniyetin şefkat seslerinin işitildiği kuşevleri, hayvanlara da yaşam alanlarında yer
ayırma düşüncesiyle ortaya çıkmıştır. Bu düşünceden hareketle şehirlerini İslam’ın çizdiği
çerçevede oluşturmaya başlayan Osmanlı, inşa ettiği kervansaray, han, hamam ve özellikle
camilerde kuşlara da yer açmıştır. Bugün Osmanlı eseri olarak ziyaret ettiğimiz camilerin
hemen hemen hepsinde kuşlar için tarifi imkânsız bir estetikle yapılmış minik evleri görmek
mümkündür. Kuş evleri, özelliği ve işlevine göre binanın yüzeyine örme, kabartma, oyma
gibi muhtelif tekniklerle yapılmıştır.

Görünüş itibarıyla küçük bir ev, köşk, cami gibi yapılan kuş evleri, camilerin olmazsa
olmaz bir parçası olarak görülmüştür. Anadolu’daki pek çok yapıda görülen kuş evlerinin en
önemli örnekleri İstanbul’da bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmı Ayazma Camii’nde yer al-
maktadır. Öyle ki 18. yüzyıl ortalarında inşa edilen cami, bir kuş evi müzesini andırmaktadır.
Toplamda 17 tane kuş evine sahip olan bu cami, kuş evlerinin sanatsal çeşitliliğini görmek
açısından da hayli dikkat çekicidir. Çünkü her cephede farklı bir şekille yapılmış minyatür
evler yer almaktadır. 141

141 bk. Şebnem Eryavuz, “Kuşevleri”, TDVİA, (https://islamansiklopedisi.org.tr/kusevi); Aygün Ülgen, “Türk Mimarîsinin Minyatür Yapıları:
Kuş evleri,” Tarih ve Medeniyet – 7, Eylül 1994, s. 55-58.
49