Page 28 - İslam Ahlâkı 2. Ünite

2. ÜNİTE AHLAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR

dünya ve ahirette lanet etmiş ve onlara aşağı-
“Saçı sakalı ağarmış Müslümana, layıcı bir azap hazırlamıştır.” 126
Kur’ân-ı Kerim’i usulüne uygun Sevgili Peygamberimiz’den (s.a.v) sonra say-
olarak okuyan, içindekiyle amel gıya en layık olan insanlar; anne-baba, âlimler
hususunda ölçüyü aşmayan ve ve yaşlılardır. Bir insanın üzerinde en çok hak
ondan uzaklaşmayan alime ve sahibi olanlar, hiç kuşkusuz anne ve babasıdır.
herkesin hakkını gözetmeye çalışan Allah Teala Kur’an-ı Kerim’de, “Rabb’in sadece
adil idareciye hürmet etmek, Allah kendisine ibadet etmenizi, anne-babanıza
Teâlâ’ya duyulan saygı ve ta’zimden da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emret-
ileri gelir.” ti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında
(Ebû Dâvûd, Edeb, 20) yaşlanırsa kendilerine “öf!” bile deme, onları
azarlama, ikisine de güzel söz söyle. Onları
esirgeyerek alçak gönüllülükle üzerlerine kanat ger ve ‘Rabb’im! Küçüklüğümde onlar
beni nasıl yetiştirmişse şimdi de sen onlara rahmet et!’ diyerek dua et.” buyurarak
127
kendisine ibadetten hemen sonra anne-babaya iyi davranılmasını, onlara karşı kırıcı davra-
nışlardan kaçınılmasını ve onlar için dua edilmesini emretmektedir.
Müslüman, kendisinden ilimde ileri olan, yaşça büyük olan, kendisine liderlik, önderlik
ve öğretmenlik yapan kimselere de saygılı davranmalıdır. Cenâb-ı Allah, “...De ki: Bilenlerle
128
bilmeyenler hiç bir olur mu? Bunu ancak akıl sahipleri anlar.” buyurmaktadır. Burada
“bilenler” ilim sahibi olup onunla amel eden insanlardır. İlim, rütbe ve unvanların en yük-
seğidir. Buna binaen alimlere mevki ve rütbelerine göre saygı göstermek gerekmektedir.
Böylece toplumda bilginin ve bilen insanların saygınlığı korunmuş olur.

Peygamber Efendimiz (s.a.v), bir hadisinde yetki verilirken öncelikle bilgide önde olanla-
rın, böyle kimseler yoksa yaşça büyük olanların tercih edilmesini emretmektedir: “Cemaate,
Allah’ın kitabını en iyi bilen ve kıraatte en ileri gelen imam olsun. Eğer okuyuşları aynı ise, önce
hicret eden imam olsun. Eğer hicrette de aynı iseler, yaşça en büyükleri imam olsun.” Dolayı-
129
sıyla toplumda saygıya en layık olanların da öncelikle âlimler olduğunu, daha sonra yaşlı-
ların geldiğini öğrenmekteyiz. İlim ve fazilet ehline, yaşlılara saygılı davranmak, kişi ve top-
lumların olgunluklarını gösterir. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v), “Allah Teala, yaşından ötürü
bir ihtiyara saygı gösteren gence, yaşlılığında hizmet edecek kimseler lütfeder.” buyurarak
130
yaşlılara gösterilecek sevgi ve saygının karşılıksız kalmayacağını ifade etmiştir.

Sevgi ve saygı ile her türlü problem çözülebilir; kötülükler iyiliğe, çirkinlikler güzelliğe
dönüşebilir. Sevgi ve saygı; kıskançlığı, nefreti ve diğer kötülükleri yok eder. İnsanların fikir,
düşünce ve yaşam biçimlerine saygı göstermek, sevgi ve merhametle onların yardımına
koşmak, insan olmanın vazgeçilmez değerlerindendir. Küskünlük, kusur araştırmak, söz
taşımak, can, mal ve namus dokunulmazlığını çiğnemek sevgi ve saygıyı zedeleyen davra-
nışlardandır.

126 Ahzap suresi, 57. ayet.
127 İsrâ suresi, 23-24. ayet.
128 Zümer suresi, 9. ayet.
129 Müslim, Salât, 122.
130 Tirmizî, Birr, 75.

44 44