Page 14 - İslam Kültür ve Medeniyeti 4. Ünite

IV. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE İLİM

3.1. Mescitler

Hz. Peygamber (s.a.v.) Mekke Dönem’inin ilk yıllarında hem ibadet hem de ilmî faaliyetlerde
Dâru’l-Erkam’ı bir eğitim-öğretim merkezi olarak kullanmıştır. Burada, Kur’an ayetleri okunup yazıl-
mış, temel İslam eğitimi verilmiştir.

Hicretten sonra Medine’de Hz. Peygamber’in (s.a.v.) ilk ve en önemli faaliyeti, Mescid-i Ne-
bi’yi inşâ etmek olmuştur. Mescid’in bitişiğinde Suffe mektebini kurmuştur. Hz. Peygamber (s.a.v.)
bizzat burada ders vermiş, Kur’an ve okuma - yazma öğretmek üzere sahabeden Ubâde b. Sâmit
(r.a.) gibi muallimler görevlendirmiştir. Suffe’deki öğrenci sayısı zamanla dört yüze kadar ulaş-
mıştır. Suffe’de farklı bölgelerden gelerek yatılı kalan sahâbîler arasından hâfızlar, kıraat âlimleri,
hâkimler, valiler, ordu komutanları, devlet adamları yetişmiştir.
İslam Medeniyetinde mescitler, yerleşim birimlerinin ve hayatın merkezinde yer alır. Hayatın
bir bütün olduğu ve eğitimin hayat boyu sürmesi gerektiğini hatırlatır. Toplumun ilim, eğitim ve
öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü kurumlar olarak hayatiyetini devam ettirmektedir.
28

İslam Kültür ve Medeniyeti’nde Mescid-i Nebi, cami merkezli ilmî hayatın da başlangıcını oluşturur. Camiler ve mescitler, Müslümanların hayat
boyu eğitim aldıkları ve yenilendikleri
mekânlar olarak canlı yaşam merkezlerdir.
3.2. Kütüphaneler

Medine Dönem’i İslam kütüphaneciliğinin başlangıç devri olarak kabul edillir. Kur’an ve Ha-
dis tedvini ile yayın faaliyeti bu dönemde başlamıştır. Emevilerin ilk halifesi Muaviye zamanında
Şam’da resmî bir kütüphanenin kurulduğu bilinmektedir. Bazı âlimlerin evlerinde de özel kütüp-
haneler mevcuttur. Muaviye’nin kurduğu kütüphanede sâhibü’l-mesâhif diye nitelenen bir kütüp-
haneci, bir de müstensih görevlendirilmiştir. 29

GEZELİM ÖĞRENELİM

 Şehrinizdeki bir kütüphaneye bir inceleme ve araştırma gezisi yapınız. Tespitlerinizi rapor
hâline getirerek arkadaşlarınızla paylaşınız.

 E kütüphane hizmeti veren kurum ve kuruluşlar hakkında internet gezintisi yaparak ulaştığı-
nız bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

28 Ahmet Önkal, Nebi Bozkurt, “Cami,” DİA, C 7, s. 46-56.
29 İsmail E. Erünsal, “Kütüphane” DİA,” C 27, s. 11.

74