Page 19 - İslam Kültür ve Medeniyeti 4. Ünite

IV. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE İLİM

Abbasilerde mektep, mekteb-i felsefe gibi belli bir branşı ifade etmek amacıyla da kullanılmış-
tır. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıldan itibaren mektep kavramı bugünkü okul karşılığında yaygın
olarak kullanılmaya başlandı. Kurumsal anlamda XVIII. yüzyıl ıslahat hareketleri sürecinde teknik
bilgi ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulmuş, mesleki ve teknik ortaöğretim ile yüksek öğretim
düzeyinde ilim üreten eğitim ve öğretim kurumları olmuştur.

Günümüzdeki İstanbul Teknik Üniversitesi ve Deniz Harp Okulu’nun temelleri olan Mühendis-
hane-i Bahr-i Hümayun, Osmanlı Devleti’nde 1775’te Batılı tarzda kurulan ilk mekteptir. XIX. yüz-
yılda ilimde ıslahat hareketi olarak çok sayıda mektep açılmıştır. Mekteb-i Tıbbiyye (Tıp Fakültesi),
Mekteb-i Mülkiye (Siyasal Bilgiler Fakültesi), Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Fakültesi), Da-
ru’l-Fünun-u Aliye (Fen ve Edebiyat Fakültesi) ve Dârulmuallimîn (öğretmen mektebi) bunlardandır.

Üniversiteler: İslam Kültür ve Medeniyetinin yüzyıllar içerisinde kurumsal yapısının gelişip
değişmesine bağlı olarak ilim kurumları da kendilerini yenilemiştir. Bu güncelleme hem karşılaşı-
lan diğer kültür ve medeniyetlerle etkileşimden hem de toplumun ihtiyaçlarından kaynaklanan bir
süreç olarak değerlendirilmektedir. İslam dünyasında Medreseler, yüksek eğitim ve öğretim veren
kurumlar olarak işlevini sürdürmüştür.

Külliye, İslam dünyasında çok işlevli yapı kompleksi olarak ilim kurumları ekseninde ortaya çıkmış ve gelişmiştir. (Beyazid Cami ve Külliyesi)

Endülüs’te Kurtuba şehri üniversitesini kurarak ilim talebelerinin doğuya yolculuk yapma ih-
tiyacını azaltmıştır. İspanya’da özellikle tıp okulları ve hastaneler oldukça gelişmiştir. Mesela Müs-
lümanların sahip oldukları tıp bilgisinin Batı’ya aktarıldığı önemli merkezlerin başında Salerno Tıp
Okulu gelmektedir.

79