Page 13 - İslam Kültür ve Medeniyeti 4. Ünite

IV. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE İLİM

Oryantalizm, XVIII. yüzyıldan itibaren İslam ilimleri
ve Müslümanlar’ın kültür ve medeniyet tarihi üzerinde
önemli çalışmaların yürütüldüğü faaliyet alanıdır. Avru-
palıların, İslam Kültür ve Medeniyetinin birikimini analiz
ederek istifade edilir hâle getirmesi, Batı’da ve islam dün-
yasında önemli bir boşluğu doldurmuştur.

Müslümanların dünya bilim tarihine etkileri ve katkı-
ları şunlardır:
El-Me’mun’un dünya haritası
• İlmî birikimin korunup devamlılığının sağlanması
• İlimlerin her yönden gelişmesinin sağlanması
• İlimlerin yeryüzündeki coğrafi yayılımının sağlanması

• Yeni ilim dalları, buluşlar ve eserlerin ortaya konması

Sanayileşme sonrası XIX. ve XX. yüzyıllarda siyasi egemenlikler el değiştirmiş ve İslam dün-
yası bilgi üretiminde durağanlaşmıştır. Mevcut medeniyet tecrübesi ve bilgi birikimi, etkileşim
koşullarının çok hızlı gerçekleşmesi nedeniyle yeni terkiplerin doğma imkanını arttırmıştır. Me-
deniyetler arası yeni terkiplerin oluşmasındaki en önemli pay, ilmî çalışmalara aittir.

3. İLİM KURUMLARI

Hz. Peygamber (s.a.v.) bilgi sahibi bir toplum inşa etmek için eğitim ve öğretim faaliyetleri-
nin kapsamını geniş tutmuştur. Çocuk, genç, yaşlı, her yaştan insanın eğitim almasını sağlamak
için İslamı kabul eden bölgelere eğitimciler tayin etmiştir. Ebeveynlere çocuklarını yüzme, he-
sap, tıp, soy bilgisi ve Kur’an okuma gibi maddî-manevî alanlarda yetiştirmelerini tavsiye etmiş-
tir. Böylece yazılı kültür de yaygınlaşmaya başlamıştır. Ayrıca Hz. Peygamber (s.a.v.) yabancı
26
dil öğrenmeyi de teşvik etmiştir. Sahabe arasında Farsça, Rumca, Kıptîce, Habeşçe, İbrânîce ve
Süryânîce bilenler vardır. 27

İslam Kültür ve Medeniyeti ilim kurumları üzerinde yükselmiştir. Hz. Peygamber (s.a.v.) Dö-
nem’i’nde başlayan kurumlaşma sürecinde mescitler, kütüphaneler, medrese, mektep ve üni-
versiteler, birey ve toplumun yetişmesinde ve eserler verilmesinde etkili olmuştur.

ARAŞTIRALIM
“Hz. Peygamber (s.a.v.) bir gün Zeyd b. Sâbit’e Süryânîce bilip bilmediğini sormuş, “Bilmiyorum” ceva-
bını alınca öğrenmesini tavsiye etmiştir. Bunun üzerine Zeyd b. Sâbit Süryânîce’nin yanı sıra İbrânîce’yi de
öğrenmiştir.”
Nebi Bozkurt, “Tercüman” DİA, C 40, s. 489

 Hz. Peygamber’in (s.a.v.) sahabesinden yabancı dil öğrenmesini istemesinin sebebi ne olabilir?
Araştırınız.

26 bk. Müslim, İmaret 168; Ebu Dâvûd, Cihad 67.
27 Nebi Bozkurt, “Tercüman,” DİA, C 40, s. 489.

73