Page 11 - Fıkıh 2. Ünite

2. Ünite - Fıkıh İlminin Doğuşu, Gelişmesi ve İçtihat

2. Mezheplerin Oluşum Dönemi

Mezhepler, hicrî 1. asrın sonunda tebe-i tâbiîn döne-
minde oluşmaya başlamıştır. Bu dönemde önemli fıkhi
çalışmalar yapılmıştır. Büyük mezhep imamlarının yaşa-
dığı Medine, Kûfe, Bağdat gibi şehirler, ilim merkezleri
hâline gelmiştir.
Fıkhın her alanında içtihadların yapıldığı ve fıkıh ki-
taplarının yazılmaya başladığı bu zamana, fıkhın tedvin
dönemi de denilmiştir. Fıkıh çalışmaları, mezhep mer-
kezli olarak yapılmıştır. Mezhep imamları tarafından uy- Müslümanların farklı coğrafyalarda
gulanan metot ve yöntemler, sonraki dönemlerdeki fıkıh yaşaması mezheplerin ortaya
çalışmalarının zeminini oluşturmuştur. Bu dönem, fıkhın çıkmasında etkili olmuştur.
yükseliş dönemidir.
2.1. Fıkıh Mezheplerinin Doğuşunu Hazırlayan Sebepler

Mezheplerin doğuşunu hazırlayan siyasi, sosyal, kültürel ve ilmî sebepler vardır. Mezheple-
rin bir ekol olarak ortaya çıkmasına sebep olan sosyal etkenler şunlardır:
• Müslüman nüfusunun çoğalması,
• Farklı kültüre sahip milletlerin Müslüman olması,
• İslam'ın Endülüs’ten Orta Asya’ya kadar çok geniş bir coğrafyaya yayılması,
• Siyasi, sosyal ve ticari münasebetlerin gelişmesi,
• Yeni toplumsal ihtiyaçların ve fıkhi sorunların ortaya çıkması.

Mezheplerin bir ekol olarak ortaya çıkmasına neden olan ilmî etkenler ise şunlardır:
• Farklı ilmî yaklaşımların ön plana çıktığı ilim merkezlerinin kurulması,
• Müteârız (çelişkili görünen) nasların anlaşılmasında ve yorumlanmasındaki ihtilaflar,
• Nasların sübutu; müçtehidlerin bazı hadislere ulaşması veya ulaşamamasından
kaynaklanan ihtilaflar,
• Hüküm çıkarma metotlarındaki (usul) farklılıklar,
• Âlimler arasındaki farklı bakış açıları ve ilmî tartışmalar.

Günümüzde İslam dünyanın her tarafına yayılmıştır.

31