Page 11 - Tefsir 4. Ünite

4. ÜNİTE KUR’AN'I ANLAMA VE YORUMLAMA

2.4. Kur’an’ın Sahabe ve Tâbiîn Görüşleri ile Tefsiri

Kur’an-ı Kerim’i anlama ve yorumlama sırasında takip edilmesi
gereken bir ilke de sahabe ve tâbiîn sözlerini kullanmaktır. Bunun
sebebini şöyle izah edebiliriz: Hz. Peygamber’den sonra Kur’an-ı
Kerim’i anlama, kelime ve cümlelerinin manalarını derinlemesine
kavrama ve tefsir etmede en yetkin nesil sahabedir. Sahabe Döne-
mi'nde dinî ve dünyevi bazı sorunlar ortaya çıktı. İşte Kur’an-ı Ke-
rim’in anlaşılması ve açıklanmasını içine alan tefsir ihtiyacı, böyle
bir ortamda doğdu. Bu sorunlar yine sahabe tarafından çözüldü.
Sahabe, eğitim ve terbiyesini Hz. Peygamber’den almıştı.
Kur’an-ı Kerim’in hayat tarzının uygulanışını ondan görmüş,
gerektiği zaman ondan sorarak öğrenme şansına sahip olmuştu.
Ayrıca Kur’an-ı Kerim’in nüzulüne şahit oldukları için ayetlerin
inişine sebep olan olayları biliyorlardı. Kısaca, sahabenin tefsir
konusundaki üstünlüğü, nüzul dönemi olaylarını ve ayetlerin iniş
sebeplerini bilmeleri, ayetlerde verilmek istenen hakiki manaya
vâkıf olmaları nedeniyledir. Bu nitelikli bilgilere sahip olan sahabenin
tefsiri ayetlerin nüzul sebeplerini aktarma, kelime veya ifadelerin
manalarını belirtme, bir kelime veya ayetteki kapalılığı açıklama
ve bazı ayetlerden hüküm çıkarmadan ibaret idi. Sahabeden gelen
rivayetler, genel olarak ikiye ayrılır. Birincisi Hz. Peygamber’den
duyarak ya da görerek naklettikleridir. Bunlara “merfû rivayet”
denir. Hz. Ali’nin Bakara suresi 198. ayette bahsedilen vakfenin
yeri hakkındaki şu hatırası bunun canlı örneğidir: “Resullullah
Müzdelife’de sabahladığında Kuzeh tepesinin üzerinde durdu ve
‘Burası vakfe yeridir. Müzdelife’nin her tarafı vakfe yeridir.” dedi.”
25
Buna göre Hz. Ali (r.a.), vakfe yerinin neresi olduğunu doğrudan
Resûlüllah’tan (s.a.v.) hem duymuş hem de görmüştür. Bu tür
rivayetler onun nüzul dönemindeki bilgi birikimini gösterir.

DEĞERLENDİRELİM

Sahabeden Ebu Huzeyfe (r.a) diyorki: “Bir keresinde Ali’nin yanına gittim. Dedi ki, ‘Size,
her müminin dikkate alması gereken bir söz söyleyeyim mi?’ Biz de onaylayınca “Başınıza
her ne musibet gelirse kendi yaptıklarınız yüzündendir. O, yine de çoğunu affeder.” Şûrâ
suresi, 30. ayetini okudu ve şunları ekledi; “Allah (c.c.), dünyada verdiği cezayı kıyamet günü
tekrar vermekten ve dünyada gösterdiği toleransı aynen kıyamet günü de göstermekten imtina
eder.”
(İbn Ebî Hâtim, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, C 9, s. 327)

Yukarıdaki parçayı okuyunuz ve Kur'an'ın sahabe ve tâbiîn görüşleri ile tefsiri
bağlamında değerlendiriniz.

25 Taberî, Câmi‘u’l-Beyân, C 3, s. 522.

97