Page 13 - Tefsir 3. Ünite

3. ÜNİTE TEFSİR TARİHİ

Zemahşerî Tefsiri: el-Keşşâf

El-Keşşâf bir dirayet tefsiridir. Kur’an’ın lügat, nahiv, be-
lagat ve i'caz yönlerinden incelenmesine büyük önem ver-
miştir. Bununla birlikte ayetlerin yorumunda, sebeb-i nü-
zullerinin ve surelerin faziletinin belirlenmesinde hadisler
ve sahabe sözleri nakledilmiştir. Hadislerden bazıları mev-
zudur.
Dilbilimsel özelliğinden dolayı kendinden sonraki mü-
fessirler, Kur’an’ın, dilbilimi açısından incelenmesinde el-
Keşşâf’ı dikkate almak zorunda kalmışlardır.

Zemahşeri Kimdir?
Carullah Mahmud b. Ömer ez-Zemahşerî, bugün Türk-
menistan sınırları içerisinde bulunan Zemahşer kasaba-
sında 1075 yılında doğmuştur. Hayatı, Büyük Selçuklu Hü-
kümdarı Melikşah’ın hüküm sürdüğü yıllarda geçmiştir. Zemahşerî, el-Keşşâf
Mu‘tezile düşüncesini benimseyen Zemahşerî, Buhara,
Horasan, İsfahan, Bağdat, Şam, Mekke gibi şehirleri dolaşa-
rak ilmini geliştirmiştir. Dil çalışmalarını ilerletmek için vaha PAYLAŞALIM
ve çöllerdeki Arap kabilelerini ziyaret etmiştir. 1143 yılında “Beyzâvî, tefsirinde okyanusu
Harizm’in Cürcâniyye kasabasında vefat etmiştir. 21 âdeta bir sürahiye sığdırmaya gayret
gösterir.”
Râzî Tefsiri: Mefâtihu’l-Gayb (İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi, C 2,

Fahreddin er-Râzî tefsir dışında kelam, fıkıh, felsefe, tıp, s. 267)
matematik alanlarında da uzmanlaşmış bir âlimdir. Onun Yukarıdaki ifadeyi okuyarak
bu özelliği, Tefsir-i Kebir adıyla da bilinen Mefâtihu’l-Gayb Beyzâvî tefsirinin hangi yönüne
adlı eserinde görülebilir. Bu yönüyle eser, tefsirle birlikte dikkat çekildiğini düşünüp
zamanının çeşitli bilimsel bilgilerini de içeren ansiklopedik arkadaşlarınızla paylaşınız.
bir kaynak niteliğindedir.

Fahreddin er-Râzî Kimdir?

Râzî, 543/1149 yılında Hazar Denizi’nin güneyinde bulu-
nan Rey şehrinde doğmuştur. İlk eğitimini bu şehrin önde
gelen âlimlerinden biri olan babasından almıştır. Felsefe, ke-
lam, fıkıh, edebiyat, tıp ve zamanının diğer ilimlerini tahsil
etmiştir. Merağa, Buhara, Semerkand, Gazne, Herat gibi şe-
hirlerde, Harizm ve Hind beldelerinde dolaşıp vaazlar vermiş,
ilmî tartışmalara katılmıştır. Başta kelam, tefsir, fıkıh, mantık
ve felsefe olmak üzere mezhepler tarihi, tıp, sihir, astrono-
mi dâhil çeşitli alanlarda yüze yakın eser yazmıştır. 606/1210
yılında Herat’ta vefat etmiştir. Kur’an tefsirlerinin en bü-
22
yüklerinden olan ve pek çok defa basılan Mefâtihu’l-Gayb,
Türkçeye de tercüme edilmiştir.

21 Bedreddin Çetiner, "Zemahşerî", Şamil İslam Ansiklopedisi, C 8, s. 340-342.
22 Yusuf Şevki Yavuz, “Fahreddin er-Râzi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 12, s.89-
95.

71