Page 12 - Tefsir 3. Ünite

TEFSİR 3. ÜNİTE

Taberi Kimdir?
Muhammed b. Cerir et-Taberî, 225/839 yılında Hazar Denizi’nin
güneyinde bulunan Taberistan’ın Âmûl şehrinde doğmuştur. İlim
elde etmek için Rey, Basra, Kûfe, Medine, Suriye ve Mısır gibi
beldeleri dolaştıktan sonra Bağdat’a yerleşmiştir. Burada dersler
vermiş ve kendi fıkhi görüşlerini öğretmiş, bu arada ünlü tefsirini
yazmıştır. Taberi’nin, “Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk” (Taberi Tarihi)
adlı eseri onun aynı zamanda tarih alanında da söz sahibi olduğunu
göstermektedir. Bağdat’ta 310/923 yılında vefat etmiştir. 19
Mâturîdî Tefsiri: Te’vîlâtü’l-Kur’an
İmam Mâturîdî’nin tefsir alanındaki eseri, Tevilâtü Ehli’s-Sünne ya
da kısa adıyla Te’vîlâtü’l-Kur’an’dır. Mâturîdîlik adıyla bilinen itikadî
mezhebin kurucusu olan İmam Mâturîdî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân’da, tefsir
ilmine, kelâm, fıkıh ve fıkıh usulüne dair konulara ağırlık verir. Eser-
de Hz. Peygamber, sahabe ve diğer âlimlerden nakledilen rivayetlere
başvurulmakla beraber, dirayet yöntemi daha ağır basar. Aynı yön-
temle yazılan tefsirler için örnek ve kaynaklık teşkil eder.

Ebu Mansur el-Mâturîdî Kimdir?
Ebu Mansur el-Mâturîdî, bugün Özbekistan sınırları içerisinde bu-
lunan Semerkand’ın Maturid köyünde doğmuştur. Aslen Türk’tür.
Hayatı hakkında kaynaklarda çok az bilgi olan Mâturîdî, Abbâsî-
ler’in merkezî otoritelerinin oldukça zayıfladığı bir dönemde siyasî
bakımdan hilâfete bağlı müstakil beyliklerden Sâmânoğullarının
Mâverâünnehir’e hâkim oldukları devirde yaşamıştır. Doğum tarihi
kesin olarak bilinmemekle birlikte miladi 9. yüzyılın başlarında doğ-
duğu tahmin edilmektedir. Kelam, mezhepler tarihi, usûl-i fıkıh ve
tefsir alanında yetkin bir alimdir.

Mâturîdî, İmam-ı Azam Ebû Hanife’nin (ra) yolu-
nu takip etmiştir. Bu yüzden Hanefi mezhebine tabi
olanların büyük çoğunluğu Mâtüridî mezhebine bağ-
lıdır.
Mâturîdî kelam, tefsir, fıkıh ve mezhepler ta-
rihi alanlarındaki çalışmalarıyla tanınmaktadır.
Kitâbü’t-Tevhîd adlı eseri ehl-i sünnet kelamının
klasiklerinden biri haline gelmiştir. Aynı şekilde
Te’vîlâtü’l-Ķur’an isimli tefsiri bu alandaki önem-
li eserlerden biri olarak kabul edilmiştir. Kelamda
imam olarak kabul edilen Mâturîdî, akideyi güçlen-
dirme ve dini temel görüşleri çerçevesinde müdafaa
etme konusunda gerek İslam dışı akımlara gerekse
Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd el-Mâturîdî’nin kabri, Mutezile, Havâric ve Bâtıniyye gibi İslami mezheple-
Özbekistan'ın Semerkant şehrindedir
re karşı ciddi bir mücadele vermiştir. İmam Mâturîdî
(ö. 944) Semerkand’da vefat etmiştir.
20
19 Mustafa Fayda, “Muhammed b. Cerir et-Taberî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 39, s. 314.
20 Şükrü Özen, “Mâturîdî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 28, s. 146-151.
70