Page 16 - Tefsir 3. Ünite

TEFSİR 3. ÜNİTE

Yazır, tefsirini yazarken ayetler arasındaki münasebetleri ve
ayetlerin nüzul sebeplerini vermiş; kıraat-i aşereyi ve gerektiği yer-
lerde kelime ve terkiplerin izahını yapmıştır. İtikatta ehl-i sünnet ve
amelde Hanefi mezhebine bağlı kalmış ve Batılı müelliflerin yanlış
yaptıkları konularda okuyucunun dikkatini çekmeyi ihmal etme-
miştir. Tefsirin yazımında Taberî, Cessas, Zemahşerî, Râzî, Beyzâvî,
Ebussuud ve Âlusî’nin Rûhu’l-Meânî tefsirleri ile Kütüb-i Sitte’den
faydalanmıştır.
Hak Dini Kur'an Dili, İslam kültürünü temsil eden geleneksel ilmi
birikimi (medrese ilimleri) en güzel şekilde yansıtan, bu birikim ile
modern bilimler arasında köprü kurmayı hedefleyen bir eserdir.
Eser bu özellikleri nedeniyle kelamdan felsefeye, fıkıhtan sosyolo-
jiye uzanan geniş bir ilgi alanı ve konu çeşitliliğine sahiptir. Bu özel-
likleri nedeniyle eserde yazıldığı dönemde tartışma konusu olan
ilmi, felsefi, kelami pek çok konuyla ilgili derinlikli bilgiler bulmak
mümkündür. 25

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Kimdir?
Antalya’nın Elmalı ilçesinde ilimle ilgilenen bir ailenin çocuğu
olarak 1878 yılında doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada tamamla-
dı, hafızlık yaptı. Daha sonra İstanbul’da dinî ilimler, edebiyat, fel-
sefe ve musiki öğrendi. Süleymaniye müderrisi oldu. Medreseler-
de mantık, usûl-ı fıkıh ve fıkıh; Mülkiye Mektebi’nde vakıf hukuku
dersleri verdi. II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte Meclis-i Mebusan’da
Antalya mebusu ve Evkaf Nazırı oldu. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte
kendini ilme verdi. Metâlib ve Mezâhib adlı eserin tercümesi ile adı
geçen tefsirini bu dönemde yazdı. 1942’de vefat etti. İstanbul Sah-
rayı Cedit Mezarlığına defnedildi. 26

BİLGİ KUTUSU

Muhammed Hamdi Yazır, tefsirini yazarken aşağıdaki esasları dikkate almıştır. Bu esaslar, aynı zamanda
Diyanet İşleri Başkanlığı ve M. Hamdi Yazır arasında imzalanan protokol maddelerini göstermektedir.
1. Ayetler arasında münasebetler gösterilecek.
2. Ayetlerin nüzul sebepleri kaydedilecek.
3. Kıraat-i aşereyi geçmemek üzere kıraatler hakkında bilgi verilecek.
4. Gerektiği yerlerde kelime ve terkiplerin dil izahı yapılacak.
5. İtikatta ehl-i sünnet ve amelde Hanefi mezhebine bağlı kalınmak üzere ayetlerin içerdiği dinî, şer’i,
hukuki, içtimai ve ahlaki hükümler açıklanacak. Ayetlerin ima ve işarette bulunduğu ilmî ve felsefi konularla
ilgili bilgiler verilecek. Özellikle tevhid konusunu ihtiva eden ibret ve öğüt mahiyeti taşıyan ayetler genişçe
izah edilecek. Konuyla doğrudan ya da dolaylı ilgisi bulunan İslam tarihi olayları anlatılacak.
6. Batılı müelliflerin yanlış yaptıkları konularda okuyucunun dikkatini çeken gerekli açıklamalar
yapılacak.
7. Eserin başında Kur’an hakikatini açıklayan ve Kur’an’la ilgili önemli konuları izah eden mukaddime
(ön söz) yazılacak. (Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, C 1, s. 19, 20)

25 bk. Mustafa Bilgin, "Hak Dini Kur’an Dili", TDV İslam Ansiklopedisi, C 15, s. 153-163.
26 Yusuf Şevki Yavuz, “Elmalılı Muhammed Hamdi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 11, s. 62.
74