Page 9 - Siyer 1. Ünite

Ünıte 1

YORUMLAYALIM

Putperest inanca sahip bedevi Arap'ın zihninde ibadet, ruhi gereksinimden
ziyade kabile ve geleneğe duyulan hürmet duygusundan kaynaklanıyordu. Cahiliye
Devri’nin tanınmış şairi İmrülkays hakkında anlatılan bir vakıa dönemin din anlayışını
en güzel şekilde gözler önüne sermektedir.
İmrülkays, babasının öldürülmesi üzerine intikam almaya karar vererek bu kararını da-
nışmak üzere Zülhalase tapınağına gitti. Beyaz taştan yapılmış putun önündeki fal okla-
rından çekerek kararının doğruluğunu teyit etmek istedi. Ancak fal oklarından üç defa
“Bu işten vazgeç!” işaretinin çıkması üzerine sinirlendi ve okları kırarak puta doğru atıp
şöyle haykırdı:
“Seni sefil! Öldürülen senin baban olsaydı intikam almama mani olmazdın değil mi?”
(İbnü’l-Kelbî, Kitabu’l-asnâm, s. 46.)
İmrülkays’ın bu davranışına bakarak Arapların putperestlik anlayışını yorumlayınız.

Haniflik
İslam Öncesi Dönem’de Hz. İbrahim'in tebliğ ettiği dinin tevhid boyutuna
tâbi olanları ifade etmek için kullanılan Hanif kavramı Kur'an-ı Kerim’de
şöyle ifade edilmektedir: "Ey ehl-i kitap! İbrahim hakkında niçin çekişirsi- Derkenar
niz? Hâlbuki Tevrat ve İncil, kesinlikle ondan sonra indirildi. Siz hiç düşün-
mez misiniz? İbrahim, ne Yahudi, ne de Hıristiyan idi; fakat o, Allah'ı bir Sâmî: Hz. Nuh’un büyük oğlu
tanıyan dosdoğru bir Müslüman (Hanif) idi; müşriklerden de değildi." Sâm’a nispet edilen kavimler.
25
İslami kaynaklarda Zeyd b. Amr b. Nüfeyl, Varaka b. Nevfel, Kus b. Sâide İbrânî: İsrailoğullarının da içinde
ve Ümeyye b. Ebi’s-Salt Hanif olarak zikredilen isimlerdendir. 26 bulunduğu Batı Sâmî kavimler
3.2. Siyasi Hayat topluluğunun genel adı.
Ârâmî: Yarı göçebe Batı Sâmî
Ârâmîler ve İbrânîler gibi Sâmî ırktan olan Araplar, kendi adlarıyla bilinen kavimlerinden biri.
Yarımada’yı yurt edinmişlerdir. İlk çağlarda yaşayan Araplardan Amâli-
ka, Âd ve Semud gibi sonradan yok olan kavimlere Bâide, İslam’ın orta- Amâlika: En eski Arap kabilesi
ya çıkışına kadar varlıklarını koruyanlara da Bâkiye adı verilmiştir. Bâki- kabul edilen, yarı efsanevi
göçebe Sâmî topluluk.
ye Arapları da yaşadıkları coğrafya ve kültürün doğal bir sonucu olarak
güneyli ve kuzeyli olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Adnânî ve Kahtânî Adnânî: Hz. İbrahim’in oğlu
olarak da isimlendirilen bu gruplardan soyu Kahtan’a dayananlar Yarı- İsmail (a.s.) soyundan geldiği kabul
mada’nın güney bölümünde tarihte bilinen en eski devlet olan Mainîler’i edilen Arap kolu.
kurmuşlardır. Bu devletin Yemen’de MÖ 1400 ile 650 yılları arasında hü- Kahtânî: Nesebi, Sâm’ın
küm sürmüş oldukları kabul edilir. San’a’nın doğusundaki Main şehrini soyundan geldiği kabul edilen
kendilerine merkez yapan bu devlet, ticaretle uğraşmıştır. 27 Kahtan’a dayanan güney
Araplarının genel adı.
Yemen’de Main Devleti’nden sonra kurulan diğer bir devlet, MÖ
750-115 yılları arasında hüküm sürmüş olan Sebe Krallığı’dır. Başkent
Me’rib, kuzeye yapılan ticaretin güneydeki merkezi konumundaydı.
Mainîler gibi ticaretle uğraşan Sebeliler güney denizlerinin Fenikeli-
leri olarak deniz ticaretine de hâkimdiler. Medeniyet eşiğinden adım
atan ilk Arabistanlılar olarak kabul edilen Sebelilerin fütuhatı ticaret
ve alım satım konularında olmuştur.
25 Âl-i İmrân suresi, 65, 67. ayetler.
26 Şaban Kuzgun, “Hanif”, DİA, C 16, s. 33-38.
27 bk. Şemsettin Günaltay, İslam Öncesi Araplar ve Dinleri, s. 31-41.

2121