Page 5 - Siyer 1. Ünite

Ünıte 1

Siyer kitaplarına günümüzde bilinen şek-
lini veren ilk tarihçi Muhammed b. İs-
hâk’tır (öl. 151/768). Müellif, çoğu sahabi
çocuğu olan yüz kadar Medineliden ve
birçok râviden hadis, siyer ve meğâzî ile
ilgili bilgileri derleyip tasnif ederek Sîretü
İbn İshâk isimli eseri kaleme almıştır. Bü-
tünüyle zamanımıza ulaşamayan bu eseri
İbn Hişâm (öl. 218/833), es-Sîretü’n-ne-
beviyye adlı kitabının içine almıştır.
Hicri ikinci asırda siyer ve meğâzî sahasın-
da eser verenlerden Muhammed b. Ömer
el-Vâkıdî (öl. 207/823), Kitâbü’l-meğâzî
isimli eserinde Resulullah’ın (s.a.v.) Medine
Dönemi’ndeki gazve ve seriyyelerini ele
almıştır. Bütün bu çalışmalar daha sonra
siyer, meğâzî, tabakât ve tarih adıyla telif
edilecek eserlerin temel kaynağı olmuştur. Görsel 1.2: İslam tarihi ve siyer kaynakları
Biyografi de denilen tabakât kitaplarının ilk müellifi, Vâkıdî’nin talebesi olan İbn Sa’d’dır (öl.
230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ ismi verilen eserin bugün basılan nüshasında ilk cildi siyer ko-
nularını ihtiva eder. Diğer ciltlerinde ise sahabi, tabiin, tebeu’t-tabiin ve ardından gelen neslin
biyografilerine yer verilmiş, son cildi hanım sahabilere ayrılmıştır.

Bir kabileye mensup olmayı ifade eden ensab kavramı, soy
anlamına gelen nesep kelimesinin çoğuludur. Cahiliye Dö- MÜELLİF ESER
nemi’nde önemli olan ensab bilgisi, Peygamber Efendimizin
“Akrabalık bağlarınızı sürdürmenizi temin edecek kadar nesep-
lerinizi öğreniniz.” sözleriyle kendine has metodu ve eserleri İbn İshâk Sîretü İbn İshâk
9
olan bir ilim dalı hâline gelmiştir. Belâzürî’nin (öl. 279/892)
Ensâbü’l-eşrâf’ı kabile esasına göre düzenlenmiş bir kitaptır. İbn Hişâm es-Sîretü’n-
Eser Hz. Nuh’tan itibaren Arapların soyuna ve sırasıyla Hz. Mu- nebeviyye
hammed’in (s.a.v.) dedelerine yer vererek Peygamberimizin (s.a.v.)
hayatını anlatır. el-Vâkıdî Kitâbü’l-meğâzî
İbn Cerîr et-Taberî’nin (öl. 310/923) Târîhu’l-ümem ve’l- İbn Sa’d et-Tabakâtü’l-
mülûk (Taberî Tarihi) adlı eseri Hz. Peygamber’in Mekke ve kübrâ
Medine dönemlerini oldukça geniş biçimde kronolojik ola-
rak ele almaktadır. İbnü’l-Esîr (öl. 630/1233), el-Kâmil fi’t- Belâzürî Ensâbü’l-eşrâf
târîh ve İbn Kesîr (öl. 774/1373), el-Bidâye ve’n-nihâye isimli Târîhu’l-ümem
eserlerinde Hz. Peygamber’in hayatı, Mekke ve Medine’deki et-Taberî ve’l-mülûk
faaliyetleri hakkında geniş bilgi vermişlerdir. Ezrakî’nin (ö.
250/864) Ahbâru Mekke isimli eseri siyer ve meğâzî haberle- İbnü’l-Esîr el-Kâmil fi’t-târîh
rine genişçe yer veren şehir tarihlerinin başında gelir. 10 el-Bidâye

İbn Abdilberr’in (öl. 463/1071) el-İstiâb fî Ma’rifeti’l-ashâb, İbn Kesîr Tablo 1.1
ve’n-nihâye
Siyer ilminin temel kaynakları
İbnü’l-Esîr’in (öl. 630/1233) Üsdü’l-ğâbe fî Ma’rifeti’s-saha-
be, İbn Hacer’in (öl. 852/1372) el-İsâbe fî Temyizi’s-sahabe Ezrakî Ahbâru Mekke
isimli eserleri sahabeyi anlatan eserlerdir. Bunlarda da siyere
dair birçok bilgi bulmak mümkümdür.

9 Tirmizî, Birr ve Sıla, 49; Ahmed b. Hanbel, Müsned, C 2, s. 347.
10 bk. Mustafa Fayda, “Siyer ve Meğâzî”, DİA, C 37, s. 321-323.

1717