Page 14 - Siyer 1. Ünite

SIYER

Haram aylar olan Zilkâde, Zilhicce, Muharrem ve Recep ayında Ukâz, Zülmecâz ve Mecenne’de
panayırlar kurulurdu. Ayrıca Rebiülevvel ayında kervan yollarının kesiştiği bir noktada bulunan
Dûmetü’l-cendel’de ticaret mallarının alınıp satıldığı önemli bir panayır vardı. Bu panayırlar ara-
sında özellikle Ukâz, şiir alanında en görkemli olanıydı. Farklı bölgelerden gelen tüccarların dı-
şında panayırları fırsat bilen şairlerin katılımıyla şiirler söylenir, konuşma ve yarışmalar yapılırdı.
Kültürel hayatı besleyen bu panayırlarda dikkati çeken bazı şiirler, keten bezinden yapılmış to-
marlara altın suyu ile yazılıp Kâbe’nin duvarına asılırdı. Bu şekilde şairlerin Kâbe’ye asılan seçkin
kaside koleksiyonuna muallakat denilmiştir.
47
Araplar şiirin yanı sıra güzel söz
söylemeyi de oldukça önemserdi.
Şiir ve hitabet, insanların panayır-
Dûmetü’l-cendel lara ilgisini arttırmak için önemli
bir araçtı. Bir yandan alışveriş ya-
pılırken diğer taraftan şiirler söyle-
Müşekkar nir, konuşmalar yapılır ve bunların
Pazarı
Hicr Pazarı en iyileri halka duyurulurdu. Dil o
derece etkiliydi ki bir şairin söz ile
Yesrib kabilesini savunmasını bazen bir
Hecer Pazarı
Mecenne süvari, kılıcıyla o ölçüde başarmış
Zülmecaz HİCAZ BÖLGESİ olamazdı. 48
Hubaşe Pazarı Cahiliye Devri mensur edebiyat
Mekke Ukaz Taif ürünlerinin başında ahbâr ve Eyyâ-
mü’l-Arab gelir. Arapların eski ta-
rihlerine dair destansı her türlü ri-
San’a Pazarı vayete ahbâr denilmektedir. Ahbâ-
Hadramevt
Pazarı rın özel bir kısmını ise Eyyâmü’l-A-
AKSUM HABEŞ YEMEN rab oluşturur. Araplar açısından
KRALLIĞI diğer milletlerin destanları ile aynı
değeri taşıyan Eyyâmü’l-Arab hem
Arapların kahramanlık vasıflarını
Harita 1.3: Cahiliye Dönemi öne çıkarmış hem de Arap dilinin
Hicaz bölgesinin meşhur ticaret panayırları gelişimine katkı sağlamıştır. Öyle ki
bu savaşları anlatan hikâyeler, hafızlarda korunarak bir sonraki nesle aktarılmıştır. Bu savaşları
anlatan şiirler ise Arapların divanını meydana getirmiştir. Ensâbü’l-Arab; Cahiliye Devri Arapları-
nın şiir, hitabet ve Eyyâmü’l-Arab gibi kültürel ürünlerinin en önemli unsurlarından kabul edilir.
Arapların nesep ilmine ilgi duymaları sadece atalarının soy bilgisine dair bilgi sahibi olup onları
yâd etmekle sınırlı değildir. Nesep şecereleri, Arap siyasi ve sosyal hayatının da temelidir. Nitekim
Araplar kabileler arası ittifaklarını nesep cetvellerinden ilham alarak gerçekleştirmişlerdir. Aynı
şekilde dost ve düşmanlıklarını yine bu kaynaklara dayanarak belirlemişlerdir. 49
4. İslamiyet Öncesi Hicaz
Arap Yarımadası’nın İslam tarihi açısından en önemli bölgesi olan Hicaz’da Arabistan’ın diğer
bölgelerindeki gibi devletler kurulmamış, bölge halkı daha çok kabile sistemine dayalı bir hayat
yaşamıştır. Bölge ile ilgili ilk tarihî veriler “Eyyâmü’l-Arab” adı verilen kabileler arasındaki savaş-
larla ilgilidir. Hicaz, Şam ile Yemen’i birbirine bağlayan ana ticaret yolunun üzerinde bulunması
sebebiyle önemli bir konuma sahiptir. Mekke, Taif ve Yesrib gibi şehirlerin bulunduğu Hicaz’ı,
Kâbe daha da değerli kılmaktadır. 50
47 Süleyman Tülücü, “Muallakât”, DİA, C 30, s. 310.
48 bk. Ahmet Çelebi, İslam Öncesi Mekke ve Tarih Anlayışımız, s. 165; Neşet Çağatay, İslam Öncesi Arap Tarihi
ve Cahiliye Çağı, s. 101.
49 Âdem Apak, İslam Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü, s. 177-179, 194-195.
50 Hakkı Dursun Yıldız, “Arabistan”, DİA, C 3, s. 254.

2626