Page 15 - Siyer 1. Ünite

Ünıte 1

4.1. Mekke

Kur’an-ı Kerim’de “Mekke”, “Bekke” , “Ümmü’l-kurâ”
ve “Beledü’l-emin” gibi isimlerle anılan şehir aynı
51
zamanda “ekin bitmeyen bir vadi” olarak nitelenmiş-
tir. Kurak ve sıcak bir iklime sahip olduğundan, dü-
zensiz yağışlar ve konumu dolayısıyla tarih boyunca
birçok defa sel baskınlarına uğramıştır. 52
Mekke’nin ilk sakinlerinin Amâlikalılar olduğu kabul
edilir. Amâlikalılar ve onlardan sonra şehrin sakinleri
olan Cürhümîlerin Mekke’nin merkezinde değil çev-
resindeki bölgelerde yaşamış oldukları düşünülmek-
tedir. Mekke’nin bilinen tarihi ise Hz. İbrahim ve aile-
sinin buraya gelmesi ve Kâbe’yi inşa etmesi ile başlar.
İbrahim (a.s.) , tevhid mücadelesi verirken Nemrut tara-
fından atıldığı ateşten kurtularak kendisine inanan-
larla birlikte Kudüs tarafına göç etmişti. Daha sonra
vahyin yol göstermesi ile eşi Hacer ve oğlu İsmail’i (a.s.)
Mekke’ye götürüp bırakmıştı. Yanlarındaki su ve er-
zak tükenince çaresiz kalan Hacer’in imdadına ilahi yar- Görsel 1.7: Kâbe’nin hemen yanındaki
dım yetişmiş kupkuru vadiden zemzem adı verilen su Makam-ı İbrahim
akmaya başlamıştı. Hz. İsmail ve annesine hayat veren
zemzem, Mekke’nin şehirleşmesini de sağlamış Cürhümîler oraya yerleşerek Hz. İsmail ile ak-
rabalık kurmuşlardır. Kâbe, Allah’ın (c.c.) emri ile İbrahim (a.s.) ve oğlu İsmail (a.s.) tarafından yeniden
inşa edilmiştir. Mekke’yi emin bir şehir yapması için Rabbine dua eden Hz. İbrahim’in duası
53
kabul edilmiş, Kâbe ve çevresi Allah Teâlâ tarafından dokunulmaz anlamında harem olarak be-
lirlenmiştir. Bu bölgede canlıların öldürülmesi ve bitki örtüsüne zarar verilmesi yasaklanmıştır. 54

ARAŞTIRALIM

Hz. İsmail ve annesi Hacer’in Mekke’ye götürülme sebebini ve sonrasında
yaşananların ayrıntılarıyla araştırınız. Bulduğunuz bilgileri sınıf panosunda
paylaşınız.

Kendisine peygamberlik vazifesi verilen İsmail (a.s.) babasının vefatından sonra Kâbe ve hac işleri-
ne dair hizmetleri uzun yıllar sürdürmüştür. Hac ibadetinin menasiki de Hicaz halkına Hz. İsmail
tarafından öğretilmiştir. 55
Cürhümîlerin Mekke’deki varlığına son vererek şehrin yeni hâkimi olanlar Amr b. Luhay ida-
resindeki Huzâalılardır. Üç asır kadar süren Huzâalıların hâkimiyetinden sonra Mekke’nin ida-
resi Kusay b. Kilab liderliğindeki Kureyş kabilesine geçti. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) atalarından
56
olan Kusay’ın yaptığı ilk iş, Mekke çevresinde yarı göçebe bir hayat süren kabilesini bir araya
toplayarak Kâbe’nin etrafına yerleştirmek olmuştur. Kusay, Kureyş kabilesinin önemli işlerini
görüşmek üzere Dârünnedve’yi kurmuş, zamanla Mekke’nin idaresinde ve hac hizmetlerinde
bazı yenilikler gerçekleştirmiştir. Kâbe’nin avlusuna yerleştirdiği deriden havuza şehir dışındaki

51 bk. Fetih suresi, 24. ayet; Âl-i İmrân suresi, 96. ayet; En’âm suresi 92. ayet; Tîn suresi, 3. ayet.
52 bk. İbrahim suresi, 37. ayet; Nebi Bozkurt, Mustafa Sabri Küçükaşçı, “Mekke”, DİA, C 28, s. 555.
53 Ezrakî, Ahbâru Mekke, C 1, s. 97, 104.
54 Ezrakî, Ahbâru Mekke, C 2, s. 680; bk. Âl-i İmrân suresi, 96-97. ayetler.
55 Ömer Faruk Harman, “İsmail”, DİA, C 23, s. 80.
56 Ezrakî, Ahbâru-Mekke, C 1, s. 187, 153, 164.

2727