Page 9 - Kelam 3. Ünite

✓ Takdis: Cenab-ı Allah’ı (c.c.) şanına uygun düşmeyen şeylerden tenzih etmek.
✓ Tasdik: Kur’an-ı Kerim ve hadislerde Allah’ın isim ve sıfatları hakkında nasıl bir ifade kullanılmış ve ne söylenmişse
onları olduğu gibi kabul etmek; yani, Allah’ı bizzat kendisinin ve peygamberinin tanıttığı gibi bilip tasdik etmek.
✓ Aczini itiraf etmek: Bilhassa nasta geçen müteşabih ifadeler konusunda tevil ve yorum yapmadan bu konuda
aczini kabul etmek.
✓ Sükût (susmak): Yine nasta geçen müteşabih ifadeleri anlamayanların bunlar hakkında soru sormayıp susmaları.
✓ İmsak (uzak tutma): Müteşabih ifadeler üzerinde yorum ve te’vilden kendini alıkoymak.
✓ Keff: Müteşabih olan hususlarla zihnen bile meşgul olmamak.
✓ Marifet ehlini teslim: Müteşabihe giren konuları bilmesi mümkün olan Hz. Peygamber’in, sahabenin ve otorite
âlimlerin söylediklerini kabul ve tasdik etmek.

N NOT EDELİM

Ehl-i sünnetin öncüleri kabul edilen ilk dönem Selefiler ve onların dini anlama tarzı ile günümüz-
de Selefilik adını kullanarak ortaya çıkan dinî ve siyasi ideolojilerin farklı oldukları unutulmamalıdır.

İlk dönem Selefiliği İslam dünyasındaki bozulmaya karşı öze dönmeyi ve dini en saf hâlinde ya-
şamayı bir çıkış noktası olarak görürken günümüzdeki ideolojik Selefilik ise dini, metin merkezli
yorumlamakla beraber, kendi dışındaki diğer yorumları inkarcılık ve bid’at ehli olarak tanımlamakta
ve böylece Müslümanlar arasında ayrışmaya ve tekfir anlayışına zemin hazırlamaktadır.

Selefiyye, itikadi görüşleri açısından Ehl-i sünnetin bir parçası olmakla birlikte metot ve yaklaşımları bakımından Eş’arîlik
ve Maturîdîlikten farklı, müstakil bir mezheptir. Ancak Selefiler, konuları ele almaları bakımından iki kısma ayrılabilir. Önceki
yani ilk dönem (Mütekaddimîn) Selefiyye ve daha sonraki (Müteahhirîn) Selefiyye. İlk dönem Selefi âlimleri konuları genel
ifadelerle açıklamakla yetindikleri hâlde daha sonraki dönem Selefi âlimler ise detaylara önem vermiştir. Selef çizgisindeki
görüşleri dile getiren eserlerin ilk örneklerinden biri Ahmed b. Hanbel’in er-Red ale’z-Zenâdıka ve’l-Cehmiyye’sidir. Sonraki
dönem Selef âlimlerinin başında ise ibn Teymiye gelmektedir.

4.1.2. Eş’arilik

İmam Eş’arî 873 tarihinde Basra’da doğ-
muş, kırk yaşına kadar Mutezile mezhebine
bağlı kalmıştır. Mutezile’nin görüşlerini doyu-
rucu bulmadığı için bu mezhepten ayrılmış,
Ahmed b. Hanbel’in izinden giden hadisçilere
katılmış ve daha sonra Eş’arîliğin öncüsü ol-
muştur.

İmam Eş’arî eserlerinde başta Mutezile
olmak üzere, bidat mezheplerini reddetmiş,
Yüce Allah’ın ezelî sıfatları bulunduğunu ka-
bul etmiş, inanç konularında akla değer ve-
rerek ayet ve hadislerin yanında akli delilleri
de kullanmıştır. Eş’arî’nin inanç metodu, ken-
disinden sonra gelen kelamcılar tarafından da
devam ettirilmiştir. İmam Eş’arî Irak’ın Basra şehrinde doğmuştur.

56 57