Page 6 - Kelam 3. Ünite

Özellikle bu iç savaşlarda ilk defa Müslümanlarla Müslümanların karşı karşıya gelmesi ve savaş sebebiyle de olsa birbir-
lerini öldürmeleri yeni itikadi tartışmaları gündeme getirmiştir. “Müslüman’ı öldürmek büyük günah olduğuna göre bu büyük
günahı işleyenin inanç açısından durumu, buna bağlı olarak imanın sınırı, kapsamı ve içeriği ne olacaktır?”, “Adam öldürme
fiilini işleyen kimse bunu hür iradesiyle mi yoksa karşı konulmaz ilahi iradenin baskısı altında mı işlemiştir?” gibi sorular bu
tartışmaların en temel noktasını oluşturmaktadır.

Yabancı Din, Kültür ve Medeniyetlerin Etkisi: Fetihlerle hızla yayılan İslam, bir yandan kökleşme sürecini devam
ettirirken, diğer yandan da o dönemin üç büyük medeniyetleri olan Mısır, Roma ve Sasanî medeniyeti ile yüz yüze gelmiştir.
Yeni medeniyetler, yeni inançlar ve yeni kültürlerle tanışan Müslümanlar bu coğrafyalarda yaşayan insanlara İslam’ı anla-
tırken karşılaştıkları sorular ve sorunlardan dolayı
hem onları etkilemiş hem de onlardan etkilenmiştir.
Bu da beraberinde Müslümanlar arasında yeni tar-
tışmaları ve farklılaşmaları getirmiştir.

Bu tartışmalar özellikle Allah’ın (c.c.) sıfat ve
isimleri, kader ve hür irade, Allah’ın (c.c.) kelamı,
Allah’ın (c.c.) görülmesi gibi konular etrafında şe-
killenmiş ve bu durum Cebriye, Kaderiye ve Mu-
tezile gibi mezheplerin ortaya çıkmasında etkili
olmuştur.
İslam’ın İnsanlara Tanıdığı Fikir ve Vicdan
Hürriyeti: İslam’ın akla sınır koymaması, ısrarla
insanın düşünmesini, aklını kullanmasını istemesi,
mezheplerin doğuşunda etkili faktörlerden biridir.

İslam, dinin temel prensiplerine aykırı olmamak
kaydıyla her türlü düşünceye ve yoruma müsaade
İslam’ın insana tanıdığı fikir ve ifade hürriyeti özgür
düşüncenin önünü açmıştır. etmiştir. Bu düşünce ve ifade hürriyeti, bu özgür or-
tam birçok dinî yorumun ortaya çıkmasının önünü
açmıştır.

İnsanın Düşünen Varlık Olması: İslam düşüncesinde meydana gelen ihtilaflar ve kelami tartışmaların ortaya çıkışını
hazırlayan sebeplerin en başında ve temelinde insan gerçeği yatmaktadır. İnsan düşünen, akleden ve ilahi hitaba muhatap
bir varlıktır. İnsanın bu özelliği, fikir ihtilaflarını meydana getiren tüm diğer sebeplerin de kaynağıdır. Dolayısıyla insan var
oldukça çok tabii olarak farklı düşünme, anlayış ve yorumlar da olacaktır.

B NOT EDELİM

Yorum Farklılıklarının Başlıca Sebepleri

✓ Dinî Metinlerin Lafızlarından ve Anlamlarından Kaynaklanan Sebepler
✓ Hilafet Meselesi ve Siyaset

✓ Müslümanlar Arasındaki İç Savaşlar
✓ İslam’ın İnsanlara Tanıdığı Fikir ve Vicdan Hürriyeti
✓ Yabancı Din, Kültür ve Medeniyetlerin İslam Dünyasına Etkisi
✓ İnsanın Düşünen Varlık Olması

54