Page 14 - Hitabet ve Mesleki Uygulama 2. Ünite

HİTABET VE MESLEKİ UYGULAMA

3.3. Bilgi Toplama ve Düzenleme
Dinî hitabetin bilgi toplama sürecinde birincil kaynak-
ları kullanmanın önemi vardır. İslam’ın temel kaynakları
Kur’an-ı Kerim ve hadislerdir. Bu nedenle sunum yapıla-
cak konuyla ilgili ayet ve hadislerin tespit edilmesi gerekir.
Bunun yanında İslamî ilimlerin diğer alanlarına ilişkin kay-
naklar da ihmal edilmemelidir. İnançla ilgili konularda aka-
id kitaplarına, ibadetle ilgili konularda fıkıh kitaplarına, Hz.
Peygamber’in (s.a.v.) hayatıyla ilgili konularda siyer kitap-
larına bakılmalıdır. Daha önce yayımlanmış hutbe ve vaaz
metinlerinden de yararlanılabilir. Günümüzde internet ara-
cılığıyla bazı bilgilere ulaşılabilmektedir. Ancak internetten
elde edilen bilgilerin doğru olup olmadığı araştırılmalıdır.

Dinî hitabetin en önemli iki şekli olan vaaz ve hutbeler-
de seçilen konu ile ilgili ayetlerin bulunması için ilk olarak
Muhammed Fuad Abdülbaki’nin el-Mu’cemü’l-Müfehres li
Elfazi’l-Kur’âni’l-Kerim adlı eserine başvurulmalıdır. Bunun Muhammed
dışında bu konuda hazırlanmış eserlerden ve Kur’an me- Fuad Abdülbaki’nin el-Mu’cemü’l-Müfehres li
allerinin fihristlerinden yararlanılabilir. Bir vaiz Kur’an’a hâ- Elfazi’l-Kur’âni’l-
Kerim adlı eseri
kim olmalı, konu ile ilgili ayetleri Kur’an’dan bulabilmelidir.
Bu imkâna sahip olabilmek için Kur'an okumayı hayatının bir parçası haline getirmelidir.
Seçilen ayetten ne kastedildiğini meallerden tam olarak anlamak mümkün olmayabilir. Bu tür du-
rumlarda telif ya da tercüme çeşitli tefsirlere başvurulmalıdır. Tefsir alanında kullanılabilecek ilk kay-
naklar arasında bulunan Taberî’nin Câmiu’l-beyân adlı eseri, Kur’an’ın başından sonuna kadar tefsir
edildiği ilk kitaplardandır. İbn Kesîr’in Tefsîrü’l-Kurâni’l-Azîm, Zemahşerî’nin el-Keşşâf ve Fahreddin
er-Râzî’nin Mefâtîhu’l-Gayb adlı eserleri de klasik eserler içinde önemlidir. Son dönemde yazılan tef-
sirlerden Elmalılı Hamdi Yazır’ın Hak Dini Kur’ân Dili ve Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımla-
nan ve bir heyet tarafından hazırlanan Kur’an Yolu isimli kaynaklara da başvurmak gerekir.

Dinî hitabette hadislere yer verilirken güvenilir kaynaklara başvurmak, zayıf ve uydurma sözler-
den sakınmak gerekir. Bazı sözlerin hadis diye meşhur olması, dillerde dolaşması hatta bazı kitapla-
ra geçmiş olması aldatıcı olmamalıdır. Hz. Peygamber’e (s.a.v.) nispet edilerek nakledilecek sözlerin
mutlaka ona ait olmasına son derece dikkat etmek, hem dini hem de mesleki büyük bir sorumluluk-
tur. 44
Sahih hadisleri seçebilmek için muteber hadis kaynakları hakkında gerekli bilgiye, hadis kay-
naklarına ulaşabilme imkânına ve bunlardan yararlanma becerisine sahip olmalıdır. Bir konudaki
hadisleri bulmak için el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Hadîsi’n-Nebevî isimli esere bakılır. Dinî hi-
tabette başvurulması gereken hadis kitaplarının ilk sırasında asırlardır Müslümanlar tarafından en
fazla kabul görmüş olan Buhârî ve Müslim’in el-Câmiü’s-Sahîh isimli eserleri yer alır. Sahîh-i Buhârî

44 İsmail Lütfi Çakan, Dini Hitabet, s. 136.

48