Page 18 - Hitabet ve Mesleki Uygulama 2. Ünite

HİTABET VE MESLEKİ UYGULAMA

Diksiyonda, özellikle vurgulara dikkat edilmelidir. Ses tonu caminin büyüklüğüne, cemaatin sayı-
sına ve konunun içeriğine göre ayarlanmalı, cami içindeki ses düzeni konuşmaya başlamadan önce-
den kontrol edilmelidir. Yerel şive ve argo ifadelerden kaçınılmalıdır.

Dinin emir ve yasaklarına uyma konusunda “yapmalısınız, gözetmelisiniz” gibi ifadeler yerine,
“yapmalıyız, gözetmeliyiz” veya “yapmamalıyız, dikkat etmeliyiz” gibi ifadeler tercih edilmelidir.
Sunumda kullanılacak ayet ve hadisler harekelenmeli, önceden birkaç kez okunarak zihne yer-
leştirmelidir. Ayet ve hadisler orijinal hâliyle, usulüne uygun ve hatasız okunmalıdır.

OKUMA METNİ

Hz. Ali’nin (r.a.) oğluna nasihati;
Hz. Ali’nin (r.a.) oğluna verdiği nasihati bütün müminlere verdiği bir vaaz gibi düşünebiliriz; “Ev-
ladım! İnsanlarla ilişkilerinde ölçün şunlar olsun: Kendine yapılmasını istemediğin muameleyi baş-
kalarına yapma; sana zulüm edilmesini istemediğin gibi sen de kimseye zulmetme. Kendine iyilik
edilmesini istediğin gibi başkalarına iyilik et. Her şeyi daima kendin ile kıyas et. Kendin hakkında
söylenmesini istemediğin sözleri başkaları hakkında söyleme. Başkalarına nasıl davranırsan baş-
kaları da sana öyle davrandıkları vakit, ona razı ol. Fazlasını ve başkasını isteme.
Bilgin az da olsa gizleme. Önünde uzun bir yol varsa gereğinden fazla yol azığını sırtına yükle-
me. Yolda yük, hafif olmalı. Zengin olduğunda senden borç istenilmesini nimet say.
Bil ki göklerin ve yerin hazineleri elinde bulunan Allah, kendisine dua etmen için sana izin ver-
miştir. Duayı kabul buyuracağını vadetmiş ve seninle kendi arasına aracı koymamıştır. Allah, gü-
nah işlediğin vakit tövbe kapılarını açmış ve sana merhamet yağmurlarını saçmıştır. Bütün işlerin-
de Allah’tan yardım iste. Ondan başka yardımcı yoktur. Senin din ve dünyanı Allah’a ısmarladım.”
(Nejat Muallimoğlu, Bütün Yönleri ile Hitabet, s. 259-260.)

Konu, günlük hayatla bağlantılar kurularak açıklanmalıdır. Millî birlik ve bütünlüğü zedeleyici, kişi
veya grupları küçük düşürücü, ön yargılı ve politik ifadelerden kaçınmalıdır.

Gereksiz ve yersiz tekrarlardan kaçınılmalı, konuyu kısa cümlelerle ve somut örneklerle anlatma-
ya özen gösterilmelidir.
Vaaz sunumunda dikkat edilecek hususlar:

Vaiz, konuşması sırasında yeri geldiğinde konu ile ilgili zarif nükteler, konuya uygun hikâyeler, kıs-
salar, şiir ve atasözlerinden yararlanmalıdır. Yerinde anlatılacak uygun hatıra ve gözlemler, vaazı zen-
ginleştirip anlamayı kolaylaştıracaktır. Böylece vaiz, cemaatin dağılan dikkatini toplamış olur. Ancak
bunlar konuyla ilgisi bulunmayan hurafe türü abartılı menkıbeler olmamalıdır.

Konunun daha iyi anlaşılması için örnekle anlatıma yer verilmelidir. Peygamber Efendimiz bu metodu
uygulamıştır. Örneğin Kur’an okuyan kişinin durumunu şu örnekle açıklamıştır: “Kur’an okuyan mümin
turunç gibidir. Tadı da güzeldir, kokusu da güzeldir. Kur’an okumayan mümin hurma gibidir. Tadı güzel-
dir ama kokusu yoktur. Kur’an okuyan münafık kişi reyhan otu gibidir. Kokusu güzeldir ama tadı acıdır.
Kur’an okumayan münafık kişi ise ebucehil karpuzu gibidir. Hem tadı acıdır hem de kokusu yoktur.” 45
45 Buhârî, "Tevhîd", 57.
52