Page 12 - Hitabet ve Mesleki Uygulama 2. Ünite

HİTABET VE MESLEKİ UYGULAMA

Vaazın giriş bölümüne Allah’a (c.c.) hamd, Pey- BİLİYOR MUSUNUZ?
gamberimiz’e (s.a.v.) salât-u selam içeren bir dua ile
başlanır. Daha sonra, bir ayet ve hadis ile konu be-
"Hutbemizin konusu .... hakkında-
lirtilir. “Değerli Kardeşlerim!”, “Muhterem Cemaat”,
dır." ifadesi hatalıdır. Çünkü "konusu"
“Aziz Müminler” gibi bir hitap cümlesiyle başlanabilir. ile "hakkındadır" kelimeleri aynı şeyi
Ayrıca bu cümleler vaaz esnasında yeri geldikçe tek- ifade etmektedir.
rar edilebilir. Konu takdim edilirken sebebi de belirti-
lir. Örneğin, “Muhterem Müslümanlar! Ramazan ayına
yaklaşmamız dolayısıyla vaazımızda, oruç ibadetinden bahsedeceğiz.” denilerek vaazın konusu ha-
tırlatılır. Güncel bir olaya atıfta bulunarak konuya girmek de mümkündür. Uzun girişlerden sakınmalı
hemen vaaza başlanmalıdır. Kırk dakikalık bir vaazda giriş bölümüne beş dakika ayrılabilir.

Gelişme bölümü, vaazın süre ve içerik olarak en yoğun bölümüdür. Cemaatin ilgi ve dikkatinin
konuşma süresince sürdürülebilmesi kolay değildir. Burada vaizin bilgi, beceri ve deneyimi ile vaaz
için yapmış olduğu hazırlık büyük önem taşımaktadır. Bu bölümde ayet ve hadisler ışığında konu
ortaya konulmalıdır. Örneğin oruç ibadetinden bahsederken Bakara suresinin 183-185. ayetlerine
Peygamber Efendimizin samimi bir inançla Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak üzere Ramazan ayını
oruçlu geçirenin günahlarının bağışlanacağını ve oruçluların cennette yüksek derecelere nail ola-
caklarını haber verdiği hadisleri zikredilebilir. Orucun insan davranışları üzerindeki etkileri anlatılır.
39
Ayrıca konuyla ilgili ortaya çıkması muhtemel olan sorulara ve konuya ilişkin görüşlere yer verilme-
lidir. Vaazın gelişme bölümünde hedef davranışlar dikkate alınarak konunun toparlanması için belirli
aralıklarla özetler yapılmalıdır. Böylece camiye sonradan gelenlerin konuya intibak etmeleri de sağ-
lanmış olur. Gelişme bölümüne 40 dakikalık bir vaazda 30 dakika ayırmak uygundur.

Sonuç bölümünde, vaazın konusuyla ilgili düşüncelerin kısa bir özeti yer almalıdır. Vaaz ile hedef-
lenen davranışların gerçekleşmesinin temenni edildiği, cemaat için güzel dileklere yer verilen kısa
bir dua ile vaaz bitirilmelidir. 40 dakikalık bir vaazda sonuç bölümüne 5 dakika ayrılabilir. Vaaz, ezanla
birlikte sonlandırılmalıdır. Dolayısıyla ezan okunmadan önce konu özetlenip vaaza son verilmeli ve
cemaatin ezanı dinlemesine imkân tanınmalıdır. Vaaz süresi içerisinde konu mutlaka tamamlanmalı,
yarım bırakılmamalıdır. Konuyu yarım bırakıp “Konumuza gelecek derste, gelecek vaazımızda de-
vam edeceğiz.” demek uygun değildir. 40

Bir hutbe planı şu şekilde hazırlanabilir:

Hitap cümlesi: “Muhterem Müslümanlar”, “Aziz müminler” “Değerli Din Kardeşlerim” gibi cemaa-
tin dikkatini çekebilecek iyi bir hitap cümlesiyle hutbeye başlanmalıdır. Bu hitap cümleleri paragraf
aralarında dikkati toplamak için tekrar edilebilir.

39 bk. Buhârî, "Savm", 2, 4, 8, 9; Nesâî, "Sıyâm", 39.
40 Mustafa Yeşilyurt, Vaaz Kılavuzu, s. 48.

46