Page 11 - Fıkıh Okumaları 3. Ünite

FIKIH OKUMALARI

günah işlemiş olurlar. Onlar, bugünlere denk gelen ramazan oruçlarını daha sonra kazâ
ederler. Nitekim neden, âdet gören bir kadın temizlendikten sonra âdet günlerinde
kılmadığı namazları kaza etmiyor da tutmadığı oruçları kaza ediyor? diye soru soran Muaze
adlı hanıma Hz.Aişe: “… Vaktiyle bu iş bizim başımıza geldiğinde, orucu kaza etmekle
25
emrolunduk, namazın kazasıyla emrolunmadık.” demiştir.
Oruç tutmamayı mubah kılan mazeretler: İslam dini, insandan gücünün yetmeyeceği
veya onu önemli sıkıntı lara düşürecek görevler istemez. Bundan dolayı başta has talık ve
sefer olmak üzere yaşlılık, aşırı açlık veya susuzluk, hamilelik veya emzirme, tehdit altında
27
26
olma ve savaş gibi ramazan ayında oruç tutmamayı mubah kılan bazı durumlar vardır. Bu tür
durumlarda bir kimse, eğer oruç tuttuğu takdirde hasta ve zayıf düşecekse, o günlerde oruç
tutmayıp sonra kaza edebilir.

Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kimseler ile iyileşme umudu olmayan hastalar, oruç
tutmayıp yerine fidye verebilirler. Fidye ise bir fakiri, bir gün doyurmaktır. Bu da sadaka-i
fıtır miktarıdır. Hasta ve yaşlılar, tutamadıkları her bir oruç için bir yoksulu doyurabilecek-
leri gibi bir fakir doyumluğu fidyeyi ramazanın başında veya sonunda, nakit para veya mal
olarak da verebilir ler. Bu fidyeyi sağlıklarında ödeyemezlerse, fidyenin ödenmesini vasiyet
etmeleri gerekir.

Vaktinde tutulmamış oruçların kazası: Yukarıda açıklanan mazeretler dolayısıyla veya
herhangi bir mazere te bağlı olmaksızın vaktinde tutulamayan, başlanıp da bozulan oruçlar,
daha sonra ilk fırsatta kaza edilmelidir. Hiçbir mazereti olmadığı hâlde oru cu vaktinde tut-
mamış olanlar, hem kaza etmeli hem de bunun büyük bir günah olduğunu bilerek tövbe ve
istiğ far edip Allah’tan af dilemelidir. 28

Ramazan orucunu zamanında tutmama veya bozma sebebiyle bir güne karşılık bir gün
şeklinde daha sonra tutulması gereken kaza orucunun Hanefiler’e göre -mümkün olan en
kısa zamanda ifa edilmesi tavsiye edilmekle birlikte- belirli bir süresi yoktur. Diğer üç mez-
hebe göre ise mazereti olmaksızın kaza orucunu bir sonraki ramazan ayına kadar tutmayan
kimse ayrıca fidye ödemelidir. Şâfiîlerde kuvvetli bulunan görüşe göre fidye borcu ramazan
sayısınca tekerrür eder.

Orucu bozan ve kaza ile beraber ke-
faret gerektiren durumlar: Hanefi Mez-
hebi’ne göre ramazan ayında oruca niyet
edildikten sonra, bir mazeret olmaksızın,
kasten yemek, içmek ve cinsî münase-
bette bulunmak oruç kefareti gerektirir.
Diğer mezheplere göre ise sadece cinsî
münasebette bulunmak, oruç kefareti ge-
rektirir. Şâfiîlere göre bu durumda bile ka-
dına kefaret gerekmez.

Bir mazeret olmaksızın, kasten oruç bozmak
kefaret orucu tutmayı gerektirir
25 Müslim, Hayz, 15.
26 bk. Bakara suresi, 184-185. ayet.
27 bk. Nesâî, Sıyam, 50-51, 62; İbn Mace, Sıyam,3.
28 bk. Buhârî, Savm, 27, 29;Ebu Dâvûd, Savm, 39; Tirmizî, Savm, 27.
60