Page 15 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 3. Ünite

3. Ünite İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR

Alevilik-Bektaşilikteki Temel Kavram ve Erkânlar

Cem ve Cemevi

Cem, sözlükte bir araya gelmek,
toplanmak gibi anlamlara gelir. Cem,
Alevi-Bektaşi geleneğinde en önemli
erkândır. Cemevi ise âyin-i cem erkâ-
nının yapıldığı, yol ve adabın öğre-
nilip uygulandığı yerdir. Bektaşilikte
ise cemevi, meydan evi ya da kırklar
meydanı olarak isimlendirilir.
Yılın belli zamanlarında yapılan
önemli cemler bulunmaktadır. Dar-
dan indirme cemi, musahiplik cemi,
düşkünlükten kaldırma cemi ve Abdal 12.1.9. Bursa Nilüfer Cemevi
Musa cemi gibi farklı zamanlarda ya-
pılan cem türlerinin hepsi, cem evinde ve dedenin huzurunda gerçekleştirilir.

BİLİYOR MUSUNUZ?

Alevi-Bektaşi ayin-i ceminde on iki hizmetten biri de “çerağ” uyandırmadır. Çerağ, ışık
ve nur anlamındadır. Çerağ uyandırma geleneği Nisa suresi 174. ayete ("Ey insanlar size
Rabbinizden kesin bir delil geldi ve size apaçık bir nur indirdik.") dayandırılır: Bundan
dolayıdır ki Alevi-Bektaşi ibadetlerinde; Allah’ın, Hz. Muhammed’in ve Hz. Ali’nin nurunu
temsilen, âlemlerin aydınlatılması için üç çırağ uyandırılır.
Ayin-i cem erkânından önce Nur suresi 35. ve 36. ayetleri okunarak Hak-Muhammed-Ali
aşkına üç çerağ uyandırılır. Uyandırılan bu çerağların altında Kur'an ayetleri ve gülbanklar
okunarak erkân yerine getirilir.

(Cenksu Üçer, Tekke, Zaviye, Dergahtan Cemevi'ne, s. 199.)

Cemevinde, cemaatin şahitliğinde talibin pir’e verdiği bağlılık sözüne “ikrar verme” denir.
pir’e verilen bu söz Hz. Muhammed’e (s.a.v.) verilen ikrar olarak yorumlanır. Ona verilen ikrar
ise Yüce Allah’a verilen ikrar anlamına gelir. El ele el Hakka demek, Allah’a (c.c.) verilmiş söz
demektir.

Cemin başlangıcında dede, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) manevi makamını temsil ettiğine
inanılan posta oturur ve başından sonuna kadar cem âyinini yönetir. Bu sırada rehber Hz. Ali
(r.a.) postunu temsil eden dedenin yanındaki yerini alır.

Dede cemi şu duayı okuyarak başlatır:
“Bism-i Şâh Allah Allah. Vakitler hayrola, hayırlar fethola, şerler def ola. Secdeye inen
başlarınız ağrı, dert görmeye. Muratlarımız hasıl ola… Allah iki cihanda korktuğumuzdan emin,
umduğumuza nail eyleye. Dertlerimize derman, gönüllerimize iman, hastalarımıza şifa, borç-
larımıza ödeme kolaylığı nasip eyleye. Devlet ve milletimizin kılıcını keskin, sözünü üstün ey-

82