Page 19 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 3. Ünite

3. Ünite İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR

Razılık ve Kul Hakkının Sorulması

Alevilik-Bektaşilikte, üzerinde kul hakkı olan kişilerin ve küskünlerin ceme katılması
uygun görülmez. Bundan dolayı cemin başındaki dede orada bulunanları şöyle uyarır: "Canlar!
Yolumuz rıza yoludur. Biz sizi, sizden alıp Hakk’a teslim edeceğiz, özünüzdeki Hakk’la dâr ve
didar olacaksınız." Yüce Allah Kur’an’da, “Müminler ancak kardeştirler. Öyle ise kardeşlerinizin
arasını düzeltiniz…” buyuruyor. Bir başka ayette de “… Ey huzura kavuşmuş insan! Sen ondan
49
razı, o da senden razı olarak Rabb’ine dön. (Seçkin) kullarım arasına katıl ve cennetime
gir!…” buyurmuştur. Biz de size soruyoruz, birbirinizden razı mısınız? Eğer ki kul kuldan razı
50
olursa Allah'da (c.c.) o kuldan razı olur. Aranızda dargın ve küs olan kişiler, üzerlerinde kul hakkı
bulunanlar varsa dâr meydanına çıksın ve özünü dâra çeksin. Eğer yoksa “Allah, eyvallah.”
deyiniz. Birbirinizden razı mısınız? Birbirinize haklarınızı helal ediyor musunuz? Bu soruları üç
kez tekrarlar. Herhangi bir kul hakkı var ise hak sahibine iade edilir ve helallik alınır. Alevilik ve
Bektaşilikte buna kul hakkının sorulması ve razılık denmektedir.

Gülbank
Alevilik-Bektaşilik kültüründe dua, gülbank olarak adlandırılır. Gülbank; Allah’a (c.c.)
sığınma, ondan af dileme, dua edip ona yakarma amacıyla okunur. Genellikle kısa ve ahenkli
cümlelerden oluşan sözlerdir. 51
Birey ve toplumu ilgilendiren
dinî ve ahlaki hemen her konuda oku-
nabilecek bir gülbank vardır. Sofraya
oturma, su içme, ışık yakma, kurban
kesme, yolculuğa çıkma, yatağa yat-
ma, uykudan kalkma, elbise giyinme
ve işe gitme sırasında değişik gül-
banklar okunur.

Gülbank, hem başlı başına
bir erkân hem de diğer erkânların 12.1.11. Alevilikte gülbank dua demektir.
tamamlayıcısı olarak görülür. Cem tö-
renleri ve semah mutlaka gülbanklarla yapılır. Dede ve babalar gülbank ve diğer dualara baş-
layacakları zaman, "Bism-i Şâh Allah Allah (Allah’ın adıyla…)" der ve duanın sonunda ise “Allah
Allah” lafzını söyleyerek bitirirler. Gülbanklar hem topluca hem de bireysel olarak okunabilir.
Duaya gönülden katılmak ve samimi olarak dua etmek önemlidir. Cemdekiler veya başka bir
törende yapılan duaya şahit olanlar “Allah Allah” diyerek duaya ortak olurlar.

Alevilik-Bektaşilik geleneğinde sabah ve akşam vakitlerinde şu gülbankın okunması
yaygındır: "Ey Allah'ım! Sabaha Sen'in isminle tüm hayırlara başlıyorum. Bizden kötülüğü
uzaklaştır. Ey cömert olan Allah'ım! bizi lütfunla bağışla. Mü'minleri başarılı kıl. Allah'ım!
imanımızı daim, ibadetlerimizi kabul eyle. Allah'ım! meclisimizden kardeşlerimizi eksik eyleme.
Kalplerimizi imanla dolu eyle. Allah'ım! Resulün Muhammed'i bize yardımcı ve O'nun velisi
Ali'yi destekçimiz eyle. Allah'ım! kalplerimizin nurunu On İki İmam ve On Dört Masum-u Pâk'ın
feyz ve nuruyla nurlandır. Allah'ım! Ruhlarımızı, ariflerin en büyüğü ve önderi Horasanlı Hacı
Bektaş Veli'nin ruhaniyetiyle canlandır... Allah'ım! kötülüklerden bizi koru, hata ve günahlarımızı
49 Hucurât suresi, 10. ayet.
50 Fecr suresi, 27-30. ayetler.
51 Ömer Uluçay, Alevilikte Dua, s. 15.
86