Page 19 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Ünite

1. Ünite İSLAM VE BİLİM

araştırıldığı bir merkez ve bir eğitim kurumu hâline gelmiştir. İslam ilim dünyasına, beş yüz
yıldan fazla kaynaklık eden bu merkez, 1258’de Moğollar tarafından yakılıp yıkılmıştır. 46

Kütüphane

Müslümanların kitaba olan sevgi ve saygıları, yazılı eser alanında İslam medeniyetinin
önemli yer tutmasını sağlamıştır. Ancak kütüphanenin kurulabilmesi için kitabın çok olması
gerekir. Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanında yazılı eserlerin çok az olması nedeniyle bir
47
kütüphaneden bahsetmek mümkün değildir. İslam âleminde ilk kütüphaneler, Kur’an-ı Kerim ve
hadis ağırlıklı olarak Emeviler Dönemi'nde birer okul olarak da görev yapan mescitlerde ortaya
çıkmıştır. Özellikle papirüs yanında kâğıdın yazı malzemesi olarak kullanılmaya başlanması ve
Harun Reşid tarafından 794’te Bağdat’ta bir kâğıt fabrikası kurdurulmasının, kütüphanelerin
zenginleşmesine olumlu tesirleri olmuştur.

Endülüs Emevileri kitaba büyük değer verirdi.
3. Abdurrahman Dönemi'nde dünyanın en zengin BİLİYOR MUSUNUZ?
kütüphaneleri Endülüs’te bulunuyordu. Endülüs
Emevileri zamanında Kurtuba’da (Cordoba) yetmiş Endülüs Müslümanları zamanında İs-
kütüphane bulunmaktaydı. 48 panya’da kurulan en önemli kütüpha-
ne Kurtuba’daki saray kütüphanesiydi.
Büyük Selçuklu hükümdarı Alparslan'ın veziri
Nizâmülmülk’ün 1067’de Bağdat’ta kurduğu med- Burası özellikle 2. Hakem Devri'nde
rese ve kütüphane diğer medrese ve kütüphane- gelişerek Orta Çağ İslam dünyasının en
lere öncülük etmiştir. Büyük Selçuklular Devri'nde büyük kütüphanelerinden biri hâline
Nîşâbur, Merv, İsfahan, Hemedan, Herat, Sava, Rey, geldi. Kaynaklar, burada 400 bin eserin
Belh, Basra, Musul ve Buhara gibi şehirlerde kuru- mevcut olduğunu, bu kitapların kırk
lan medreselerin çoğunda kütüphane mevcuttur. dört cilt tutan ve sadece eser adların-
Çeşitli vakıf kayıtlarından Selçuklu sultanlarının ve dan oluşan bir kataloğunun bulundu-
emirlerinin özel kütüphaneleri olduğu anlaşılmak- ğunu bildirmektedir.
tadır. Bu dönemde bir ilim ve irfan merkezi hâline (İsmail E. Erünsal, “Kütüphane”, TDV İslam
gelen Konya’da Türkiye Selçuklu Devleti'nin ilk kü- Ansiklopedisi, C 27, s. 12.)
tüphanesi inşa edilmiştir.

12.1.18. Beyazıt Kütüphanesi/İstanbul

46 Mahmut Kaya, “Beytü’l-hikme”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 6, s. 89.
47 İbrahim Sarıçam-Seyfettin Erşahin, İslam Medeniyeti Tarihi, s. 184.
48 M. Ali Budak, “Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyetinin Eğitim ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa’ya Katkıları”, Süley-
man Demirel Üniversitesi Sos. Bil. Dergisi, 2016/1, sy.23, s. 166.
28