Page 15 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Ünite

1. Ünite İSLAM VE BİLİM

İlk dönemlerde müstakil binalar yeri- BİLİYOR MUSUNUZ?
ne camilerin eklentisi şeklinde tesis edilen
mekteplerin, eğitim tarihi açısından erken Osmanlılarda geleneksel olarak dört yıl dört
sayılacak bir dönemde çok ileri birtakım ay dört gün veya beş yıl beş ay beş gün gibi
metotlar geliştirdiği görülmektedir. Çocuk- kalıplaşmış rakamlarla belirlenen öğrenim
lar mektepte okuma yazma öğrendikten ve hayatı vardı. Eğitime başlama yaşına ulaşmış
Kur’an’ı hatmettikten sonra daha ileri seviye çocukların mektebe gitmeleri dolayısıyla
derslerine mescitlerde devam ederlerdi. Bu düzenlenen törenlere “âmin alayı, bed’i

eğitim kurumlarında öğrencilere zekâ ve ka- besmele cemiyeti, mektep cemiyeti, dua
biliyetlerine göre ders verilir, öğrencileri he- cemiyeti” gibi adlar verilmiş, bu törenler
nüz tahsil hayatının başında iken bıkkınlığa sırasında okunan ilahiler güfte mecmualarında
ve ümitsizliğe düşürmemeye gayret göste- “mektep ilahisi” ismiyle kaydedilmiştir. Tören
rilirdi. Başarılı olan öğrencilere caddelerde sonunda belli bir eda veya makamla okunan
geçiş yaptırılır ve çeşitli hediyelerle öğrenci- duaya da “mektep gülbangı” denilir.
ler ödüllendirilirdi. 31
(Mustafa Uzun, Mektep İlahisi ve Gülbangı, TDV İslam
Medrese Ansiklopedisi, C 29, s. 10.)

Medreseler geçmişte yükseköğretim faaliyetlerinin yapıldığı yerlerdir. Bugünkü anlamda
fakültelere karşılık gelen eğitim kurumlarıdır. İslam’ın ilk asırlarında eğitim öğretim faaliyetleri
daha çok âlimlerin denetiminde mescit ve camilerde yürütülürdü. Hicri 3. asır ile 5. asır
arasında başta Horasan ve Maveraünnehir olmak üzere İslam dünyasının ilim merkezlerinde
medreseler kurulmaya başlandı. Ancak bugünkü anlamda sistematik yapılar olan medreseler
Selçuklular zamanında kurulmuştur. İslam dünyasında sistematik medreselerin kurucusu olarak
Nizamülmülk kabul edilmiştir. 32

12.1.13. Semerkant Medreseleri

31 Nebi Bozkurt, “Mektep”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 29, s. 5-6.
32 Corci Zeydan, İslam Uygarlıkları Tarihi, C 2, s. 180.
24