Page 10 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Ünite

İSLAM VE BİLİM 1. Ünite

buluş ve keşifleriyle, Batı’daki Rönesans ve Reform hareketlerine öncülük etmişlerdir.
Rönesans’ın başlamasının ve yeni bir çağın açılmasının kıvılcımını çakmışlardır. 24

Müslümanlar tercüme faaliyetlerinin yanında matematik, astronomi, haritacılık, coğrafya,
fizik, kimya, tıp, zooloji, botanik, biyoloji ve benzeri bilim dallarında ilerlediler. Bilime yeni
buluşlar ile katkı sunmaya başladılar. Felsefi eserlerin Arapçaya çevrilmesiyle birlikte, felsefe ve
diğer bilimler de İslam dünyasına girmiş oldu. Bu sayede, önceleri İslami ilimler için kullanılan
"ulûm" terimine bütün ilimler girmeye başladı.

Müslümanlar arasında ilim dalları o kadar çeşitlenmiştir ki bu ilim dallarının tasnifini
yapmak üzere eserler yazılmaya başlanmıştır. Birbirinden farklı olarak çok sayıda sınıflandırma
yapan âlimler arasında en önemlileri Fârâbî, Gazzâlî, Taşköprizade ve Kâtip Çelebi’dir.
950 yılında vefat eden Fârâbî’nin, dönemindeki bilim dallarını tasnifi şu şekildedir:

1 2 3 4 5 6 7 1 2

Hukuk
Musiki
B) MANTIK
A) DİL İLMİ
Geometri
Aritmetik
Optik ve Işık
Basit Mekanik
Ağırlık ve Ölçü
E) TOPLUM
Ekonomi ve Siyaset
Gökyüzü Bilimleri
C) ALET İLİMLERİ
İLİMLERİ
D) FİZİK VE METAFİZİK
Fârâbî’nin bilimler sınıflandırmasından anlaşılacağı üzere, Müslümanlar 10. yüzyılda
25
tüm bilim dallarında eserler vermiş ve teknoloji ile iç içe olmuşlardır. İslam dünyasında 7.
yüzyılda başlayan ilim ve düşünce gelişimi 10. yüzyılda tam manasıyla zirveye ulaşmıştır. Daha
sonra dünya bilimine yön verecek konuma gelmiş, yaklaşık 500 yıl bilim ve düşünce tarihinde
egemenliğini sürdürmüştür.
26
İslam düşünce tarihi incelendiğinde bilim ve felsefe alanında 12. yüzyıla kadar
Müslümanların, klasik bilimlerin her alanında (matematik, fizik, astronomi, kimya, biyoloji ve
tıp) geniş çapta ve çok yönlü bir araştırma çabası içinde olduğunu görüyoruz. Müslümanlar bu
süre içinde bir yandan Eski Yunan ve Hintli düşünürlerin eserlerini dikkatle incelerken diğer
yandan da bunlardan tamamen farklı yaklaşım ve metotlar geliştirmişlerdir. 27

İslam dünyasındaki bilimsel gelişmeler, etrafındaki diğer kültür ve medeniyetleri de
etkilemiştir. Özellikle Batı medeniyeti Endülüs Emeviler'inin bilimsel birikiminden çokça istifade
etmiştir. Hatta Batı’nın Fârâbî, İbn-i Rüşt gibi İslam düşünürleri olmaksızın Eflatun, Sokrat gibi
Antik düşünürlerle bağ kurması mümkün değildir. Sonuç olarak Batı medeniyeti ve bugünkü
modern bilim ve teknolojinin temelleri ile gelişimini, İslam bilim ve medeniyetine borçludur.

24 Hacı Mahmut Hatun, Dünyaya Yön Veren Müslüman Bilim Adamları, s.6.
25 Mehmet Bayrakdar, İslam’da Bilim ve Teknoloji Tarihi, s. 46-48.
26 Alparslan Açıkgenç, İslam Medeniyetinde Bilgi ve Bilim, s. 67-106.
27 Şakir Kocabaş, İslam ve Bilim, İstanbul: Divan, sayı 1, 1996, s. 69.
19