Page 14 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Ünite

İSLAM VE BİLİM 1. Ünite

Müslümanların hicret ile baskı ortamın-
dan kurtulmaları sonrasında, Hz. Peygamber
(s.a.v.) Medine’de ilk icraat olarak bir mescit
inşa etmiştir. Mescid-i Nebi (Peygamber Mes-
cidi) adı verilen bu mescite bitişik olarak ya-
pılan ve “suffe” denilen bölümlerde eğitim
öğretim faaliyetleri sürdürülmüştür. Suffe,
İslam medeniyetinin ilk eğitim kurumu olup
buralarda ikamet eden gençler ilim tahsili ile
ilgilenmişlerdir.

İslamiyet’in ilk dönemlerinde eğitim
öğretim, daha çok cami merkezli olarak yapıl- 12.1.11. Allah'ın (c.c.) en güzel isimlerinden biri
maktaydı. Buralarda Kur’an-ı Kerim, tefsir, ha- de her şeyi bilen anlamında el-Alîm'dir
dis, fıkıh, siyer gibi ilimler okutulmakta ve bu dersler “ders halkası” şeklinde yürütülmekteydi.

İslam dünyasında cami merkezli olarak başlayan eğitim öğretim faaliyetleri daha sonra
medrese, daru’l-hadis, daru’l-kurra gibi kurumlarla devam etmiştir. Ancak camiler ve mescitler
her zaman önemini korumuştur.

Osmanlılar Dönemi'nde camiler mahallenin idare merkezi gibi görev ifa etmiştir. Mahal-
lelerin odak noktasını camiler oluşturmuş, evler ve diğer eklentiler caminin etrafında kurulmuş-
tur. Bu hâliyle camiler bir külliye şeklinde olup sadece ibadet edilen mekânlar olmayıp eğitim
öğretim faaliyetleri ve etrafında kurulan müesseseler ile âdeta bir cazibe merkezi olmuştur. 30

Mektep

Mektepler, bugünkü anlamda ilkokul
seviyesinde okuma yazma eğitimlerinin ve-
rildiği okullardır. İslam tarihi incelendiğinde
günümüzdekine benzer bir okuldan bahset-
mek mümkün olmamakla beraber Hicret'ten
sonra bir mektep müessesesinin varlığından
bahsedilebilir. Hz. Peygamber'in (s.a.v.), on
Müslüman çocuğa okuma yazma öğretmele-
ri karşılığında Bedir Savaşı esirlerini serbest
bıraktığı bilinmektedir. Buradan hareketle bir
veya birkaç sınıflı bir okulun oluşturulduğu or-
taya çıkmaktadır. Vahiy kâtiplerinden Zeyd b.
Sabit de (r.a.) bu okulun öğrencilerindendir.
Hulefa-i Raşidin Devri’nde ve özellikle
Hz. Ömer (r.a.) zamanında bu tür okullar yay-
gınlaşmıştır. Hz. Ömer Dönemi'nde mektep-
ler kurularak muallimlere maaş bağlanmıştır.
Emevi ve Abbasi Dönemi'nde mekteplerin sa- 12.1.12. Çinili Sıbyan Mektebi/İstanbul
yıları artmıştır.

30 Ziya Kazıcı, İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, s. 336.
23