Page 14 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. Ünite

âlimleri etrafında topluluklar oluşmuş
Not Edelim böylece ameli fıkhi yorumlar ortaya
çıkmıştır. Ayet ve hadisleri yorumlayarak
İslam mezhepleri, dinin yorumları ola- hüküm çıkarma yeterliliğine sahip olan
rak kabul edilmelidir. İslam âlimleri, çalışmaları sonunda elde
ettikleri bilgi ve tecrübeleri öğrencileriyle
ve diğer Müslümanlarla paylaşmışlardır. Halkın dinî uygulamalar konusundaki sorularına
verilen cevaplar, zamanla sistemleşerek fıkhi mezhepleri oluşturmuştur. 18

Dinî uygulama alanında ayet ve hadislerin farklı yorumlanması ve ameli anlamda ortaya
çıkan küçük farklılıklar İslam toplumu için önemli kolaylıklar sağlamıştır. Fıkıh âlimleri farklı
görüşleriyle halkın ibadetleri daha rahat anlayabilmesi ve uygulayabilmesine yardımcı
olmuşlardır. Böylece farklı konular üzerinde Kur’an ve sünnete bağlı kalarak yorumlar
yapmışlar ve günün meselelerine çözümler bulmuşlardır. Bu sayede Müslümanlara yeni
ufuklar açmışlardır.
İslam âlimleri arasında, İslam’ın kesin
Düşünelim-Konuşalım hükümleri konusunda ihtilaf yoktur.
Ancak bunların dışındaki bazı konularda
Fıkhi yorumlardaki çeşitlilik Müslü- mezhepler arası farklılıklar vardır. Dinin
manların ibadet uygulamalarına nasıl kesin hükümleri; beş vakit namaz, namazın
yansır? farzları, oruç, zekât, hac gibi konular,
Kur’an-ı Kerim’de açıklanan ve ihtilaf
konusu olmayan meselelerdir. Zamanla ortaya çıkan yeni meselelerle ilgili yeni yorumların
19
ortaya konması her dönemde vardır. Bu yorumların temel esaslara ve temel kaynaklara
bağlı olarak yapılması, sorunların çözümünde kolaylık sağlayacak ve İslam toplumuna
zenginlik kazandıracaktır.
İslam düşüncesinde ameli-fıkhi yorumlar genellikle kurucuları kabul edilen müctehid
imamların isimleriyle anılmaktadır. İmam Ebû Hanife, İmam Malik, İmam Şafiî, İmam Ahmed
b. Hanbel ve İmam Cafer Sadık gibi büyük fakihler bugün İslam dünyasında yaşamakta olan
Hanefi, Maliki, Şafii, Hanbeli ve Caferi mezheplerinin oluşmasına öncülük etmişlerdir. 20

Hanefilik
Hanefilik, İmam-ı Azam Ebû Hanife’nin
görüş ve düşüncelerine dayanan fıkhi
ekolün adıdır. Ebû Hanife, kendinden
önceki fıkhi görüş ve rivayetleri,
dönemindeki şartları ve ihtiyaçları
dikkate alarak değerlendirmiştir. Dinin
genel ilkelerini göz önünde bulunduran
Ebû Hanife, nakil ile akıl ve hadis ile rey
arasında dengeli bir yol benimsemeye
çalışmıştır.

Ebû Hanife fıkhi içtihatlarda bulunurken
akla ve akıl yürütmeye başvurması Görsel 5.6: Ebû Hanife’nin “el-Fıkhu’l-Ekber” adlı
sebebiyle kendisine ve taraftarlarına rey eseri.

18 bk. Ferhat Koca, “Mezhep”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 29, s. 537-542.
19 Muhammed Ebû Zehra, Mezhepler Tarihi, s. 70.
20 bk. Mehmet Erdoğan, Fıkıh İlmine Giriş, s. 17-57.
125