Page 19 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. Ünite

Nisâ suresi, Medine Dönemi’nde inmiştir. 176 ayettir. Sure, özellikle kadın haklarından,
onların hukuki ve sosyal konumlarından bahsettiği için bu adı almıştır. “Nisâ” kadınlar
demektir.

“Söz tutmak, boyun eğmek, emri yerine getirmek” manasına gelen itaat, sosyal, siyasi,
hukuki ve ahlaki boyutları olan bir kavramdır. Çünkü insan toplum içinde ve toplumun
oluşturduğu en üst kurum olan devlet içinde yaşamak durumundadır.
24
Allah’a (c.c.) itaat, O’nun ve elçisinin emir ve iradesine uymak demektir. Hz. Peygam-
ber’e itaat ise de öncelikle tebliğ ettiği Kur’an’a ve sünnete uymaktır.

Müslümanların Allah (c.c.) ve Resulü yanında kendi içlerinden yöneticilere de itaat etme-
leri gerekir. Bu itaatin sınırları da hadislerde şu şekilde ifade edilmiştir: “Hiçbir mahlûka,
Allah (c.c.) emrine uymadığı takdirde itaat edilemez.”, “Ancak mâruf (meşrû) olan emre
itaat edilir.”, “Allah’a (c.c.) itaatsizlik sayılan emre itaat edilmez.” mealindeki hadis-
25
ler bu kaideyi açıkça ifade etmektedir.

Yorumlayalım

“Bin işçiye bir başçı lazımdır.’’ atasözünü yöneticilere itaat etmenin gerekliliği
açısından yorumlayınız.

Ayetin nüzul sebebi de aynı kaideyi destekler mahiyettedir: Hz. Peygamber gönderdiği bir
birliğin başına Abdullah b. Huzâfe’yi görevlendirmişti. Abdullah bir sebeple öfkelenmiş,
emri altındakilere odun toplayıp yakmalarını, ateş yanınca da içine girmelerini emretmiş-
ti. Emri alanlar tereddüt içinde kaldılar. Bir kısmı “Komutana (Ulu’l-emre) itaat edilir.”
diye ateşe girmeye teşebbüs ediyorlar, bir kısmı ise “İtaatin, buyruğun meşrû olmasına
bağlı bulunduğunu” düşünerek onları engelliyorlardı. Bu çekişme devam ederken ateş sön-
dü, seferden dönünce durumu Hz. Peygamber’e arz ettiler. “Ateşe girseydiler kıyamete
kadar ondan kurtulup çıkamazlardı. İtaat ancak meşru emre olur.” buyurdu.
26

Yorumlayalım

“Eğer üzerinize Habeşli ve burnu kulağı kesik bir köle, emir tayin
edilse, sizi Allah’ın (c.c.) kitabı ile sevk ve idare ettiği sürece,
onun emirlerini dinleyiniz ve itaat ediniz.”
(İbn Mâce, Cihâd, 39; Buhârî, Ahkâm, 4.)
Yukarıdaki hadisi yöneticilere itaat ve itaatin ölçüsü açısından yorumlayınız.

İslam dini, gerek kamu gerekse özel hayatta bazı sıfat ve özellikleri taşıyan kimselere ita-
at edilmesini, onların buyruklarının yerine getirilmesini ve söylediklerine uyulmasını iste-
miştir. Başkan, aile reisi, kumandan, ana baba ve bilmeyenlere göre alimler bunlardandır.

24 Ömer Mahir Alper, “İtaat”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 23, s. 444-445.
25 Buhârî, Ahkâm, 4; Megâzî, 59; Müslim, İmâre, 39.
26 Buhârî, Ahkâm, 4; Megâzî, 59.
130