Page 6 - İslam Kültür ve Medeniyeti 6. Ünite

VI. ÜNİTE
İslam Kültür ve Medeniyeti’nde ŞEHİR

3. ŞEHIR VE ÖZELLIKLERI

Şehir; farklı iş, meslek, yapı ve insan çeşitliliğine sahiptir. Yirmi dört saat uyumayan insan
gibidir. Hareketlilik şehirlerin temel özelliklerinden biridir. Şehir ile şehir halkı arasında sürekli bir
etkileşim hâli söz konusudur. İnsanla sokak, yol, mabet, çarşı, pazar ve yönetim bir aradadır. Şehir,
kendi sakinleriy le birlikte farklı bölgelerden gelenle rin yerleştiği bir mekândır. Şehrin nüfus yapısı
ve diğer özellikleri, şehirlilerin birbirlerine tahammül etmesini gerekli kılar.

Şehirli olmak, yaşanan mekâna uyum gösteren insanlar arasındaki etkileşim ve davranışlarda
ortaya çıkar. Şehirlilik, farklılıklara tahammül, mekânı kullanma anlayışı ve bir arada yaşama şuuru
ile kazanılır.

Şehrin sakinlerinin şehrin kim-
liğini oluşturan inanç ve ideallere
uygun davranması, şehrin kültü-
ründen ve refahından yararlanma-
sı, şehri tanır hâle gelmesi, şehri sa-
hiplenmesi ve yaşadığı şehre değer
katacak bilince ulaşmasıyla şehirli
kimliği ortaya çıkmış olur. Adaletle
yönetilen böyle bir şehirde hayat
kalitesi yükselir, toplumun refahı
ve mutluluğu artar. Farabi böyle
bir şehir için faziletli şehir ifadesi-
ni kullanır. Onu, sağlıklı bir vücuda Mevlana Meydanı-Konya
benzetir.
12
Şehirlerin kendilerine özgü bir ruhu vardır. Bu özelliği tam olarak İslam şehirlerinde görmek
mümkündür. Mabet, mektep, mahalle, sokak, ev, konuşulan dil, müzik, şiir, yeme-içme ve gi-
yim-kuşam bu ruhtan izler taşır. İslam şehrinde komşuluk ilişkileri üst seviyededir. Çevre temizliği-
ne ve tanzimine dikkat edilir. Sokak hayvanlarına merhamet edilir. Şehir, mensubu olduğu milletin
kültür ve medeniyet birikimini nesilden nesle aktarımda önemli bir köprü vazifesine sahiptir.

Müslümanlar kendi hayat anla-
yışları doğrultusunda yeni şehirler
kurmuşlar veya daha önceden ku-
rulmuş olan bazı şehirleri yeniden
planlamışlardır. İslamiyetle birlikte
şehircilik alanındaki ilk düzenleme-
ler Resul-i Ekrem (s.a.v.) tarafından
hicretten sonra kendisine nispetle
Medinetü’n-Nebi adını alan Yesrib’de
yapılmıştır. Bu süreçte İslam şehir
13
Bursa- Ulu Cami

12 Farabi, el-Medinetü’l-Fazıla, s. 80.
13 Ömer Faruk Harman, “İdris,” DİA, C 21, s. 479.

108