Page 2 - İslam Kültür ve Medeniyeti 6. Ünite

VI. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE ŞEHİR

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Şehirlerin kurulmasında hangi faktörlerin belirleyici olabileceğini araştırınız.
2. Müslüman nüfusunun yoğun olduğu ülkeleri dünya haritası üzerinde inceleyiniz.
3. “Şehirli” kavramını bugün ve geçmişteki anlamları üzerinden tartışınız.
4. Kur’an’da şehir-peygamber ilişkisine değinen ayetlerin yer almasının nedenlerini araştırınız.

1. ŞEHIRLEŞMENIN TARIHÇESI

İnsan var oluşundan itibaren topluluk hâlinde yaşamış, maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşı-
ladığı yerleşimleri köy, kasaba, şehir gibi isimlerle nitelemiştir. Bunlar arasında nüfusu, idari yapı-
lanması ve mekân organizasyonu yönünden en geniş imkânlara sahip olanı şehirdir. Şehirler köy
ve kırdaki sakin hayata karşılık, alt yapıları, üst yapıları, yönetim organizasyonları ve mesleklerin
çeşitliliği yönüyle iç içe geçmiş unsurların terkibinden meydana gelmiştir.
1

Farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapan Mardin şehri, bir çok özelliğini bugün de korumaktadır.

Şehir, gelişmiş bir toplum yapısı ve örgütlenme biçimi- BİLGİ NOTU
dir. Genel olarak çalışabilecek yaştaki nüfusun çoğunun ti-
caret, sanayi, yönetim gibi çok sayıda etkinlikleri gerçekleş- Şehir Farsça bir kelimedir.
tirdiği büyük yerleşim yerine şehir denmektedir. Şehir, ülke Kur’an’da; Medine, karye, belde, mısr,
2
beyt, mesken, dâr-diyar gibi farklı ke-
içinde ve genelinde merkezî bir konum işgal eden ve ayrıca limeler şehir anlamını ifade edecek
yargı ve siyaset gibi otoritelerin doğrudan ve dolaylı olarak şekilde kullanılmıştır.
temsil edildiği yerleşim birimi olarak da tarif edilmiştir. 3

1 Cahid Baltacı, İslam Medeniyeti Tarihi, s. 259.
2 Mustafa Sabri Küçükaşçı, “Şehir,” DİA, C 38, s. 441.
3 Kadir Canatan, “Bir Tanımlama Çerçevesi: İslam Kültüründe Şehir Kavramı,” s. 68.

104