Page 6 - İslam Kültür ve Medeniyeti 2. Ünite

II. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN ESASLARI

İslam yeryüzünde adaletin sağlanmasını, hayatın belli bir düzen ve uyum içinde sürdürül-
mesini ister. Müslümanları dünyadan ve insanlıktan sorumlu tutar. Bu sorumluluk, “Emr-i bi’l
maruf ve nehy-i ani’l-münker” prensibi doğrultusunda yerine getirilir. Kur’an-ı Kerim’in aslının
12
bozulmamış olması, İslam Kültür ve Medeniyetinin özgünlüğünün göstergesidir.

1.5. Yerellik

İslamiyet, yerel değerleri de göz önünde bulundurur. Yayıldığı bölgelerdeki kültürel farklı-
lıkları zenginlik olarak değerlendirir. Kültürel asimilasyona karşı çıkar. İslam Kültür ve Medeni-
yetinin farklı coğrafyalara yayılmasında ve kabul görmesinde yerel olana zarar vermeme ve onu
koruma anlayışı etkili olmuştur.

Örf ve adetler, İslam hukukunun dört BİLGİ NOTU
temel kaynağı olan Kur’an, sünnet, icma ve
kıyastan sonra gelen kaynakları arasında yer Örf; Aklın yol göstermesiyle kişilerde yerleşen
alır. Kurallar ve karşılaşılan sorunlara çözüm ve aklı selimce benimsenip kabul edilen şeydir.
aranırken halkın uygulamaları da dikkate alı- Abdulkadir Şener, İslam Hukukunda Örf, s. 102.
13
nır. Örf, temel kaynaklara ters düşmemek
şartıyla geçerlidir. Mecelle’de, bu konu “Örf
14
ile tayin, nass ile tayin gibidir.” şeklinde ifade edilmiştir.
İslam insanların günlük yaşantısına doğrudan karışmaz. Kendi ilkelerini ortaya koyar, bu
ilkeler çerçevesinde insanlara serbestlik tanır. Araplar, Türkler, Hintliler ve diğer İslam toplu-
lukları, farklı yerel kimlikleriyle İslam Medeniyetini meydana getirmişlerdir. Endülüs İslam Me-
deniyeti ile Hint İslam Medeniyeti, birbirinin aynısı olmadığı gibi birbirinden farklı da değildir.
Fakat her bir medeniyetin özü, İslam’ın ana ilkelerine ve hayat anlayışına dayanmaktadır.

TARTIŞINIZ

Yavuz Sultan Selim, İslam birliği için Arapçayı resmî dil olarak benimsemek istemiş; ulema “Biz sizleri
kabileler hâlinde yarattık ki tanışasınız...” (Hucurat suresi, 13. ayet) ayetini okumuş; “Allah’ın ayetlerine karşı
mı geleceksin?” sözüyle uyarınca Sultan bundan vazgeçmiştir.

 Yukarıda belirtilen olayı, ayetin ışığında değerlendirerek İslam’ın yerelliğe bakışını tartışınız.

1.6 Evrensellik

İslam Kültür ve Medeniyeti, kaynağı, içeriği ve mesajı itibarıyla evrenseldir. Allah (c.c.),
insanları ve evreni yaratandır. O, âlemlerin Rabbi ve her şeyi kuşatandır. Kur’an-ı Kerim, “Ey
İnsanlar”, “Ey Âdemoğulları” hitabıyla başlayan birçok ayette sınıf, ırk, cinsiyet, toplum ayrımı
yapmaksızın, hitabın bütün insanlara olduğunu beyan eder. Bu mesaj ilahi kitapları ve peygam-
berleri tasdik edici şekilde çağlar boyu devam eder. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) son peygamber
olması , İslamın insanlığın kıyamete kadar bütün ihtiyaçlarına cevap vereceği anlamına gelir.
15

12 "İyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak" anlamına gelen ibareler için bk. Al-i İmran suresi, 110. ayet; Maide suresi, 78-
79, 105. ayetler; Tevbe suresi, 67. ayet; A'raf suresi, 163. ayet; Nahl suresi, 125. ayet; Taha suresi, 43. ayet.
13 Osman Keskioğlu, Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, s. 35
14 Osman Keskioğlu, Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, s. 36
15 bk. Ahzab suresi, 40. ayet.

29