Page 9 - İslam Kültür ve Medeniyeti 2. Ünite

II. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN ESASLARI

İslam Kültür ve Medeniyeti'nde yönetim yalnızca yönetenlere emanet edilmemiştir. Yöne-
tenlerin denetlenmesinden, yönetilenler sorumlu tutulmuştur. Yönetimin hem yönetene hem
de yönetilene emanet edilmesi ideal bir toplumun hedefidir. Hadis-i şerifte “Cihadın en üstünü
zalim sultana karşı doğruyu söylemektir.” buyurulmuştur. Hz. Ebu Bekir (r.a.) Dönem'i'nde “Eğer
24
adaletten ayrılırsam beni uyarınız.” deyince sahabe, “Seni kılıçlarımızla düzeltiriz.” diye kendi-
sini uyarmışlardır. 25

2.2. Adalet
İnsan onurunun korunması ihtiyacından hukuki düzenlemeler ortaya çıkmıştır. İnsanlık,
adaletle yönetilme arayışı içinde olmuş ve adalet, mülkün temeli kabul edilmiştir. Toplumda
adaletin sağlanması için peygamberler gönderilmiştir. Allah (c.c.), insanların adalete uygun
davranmasını istemiştir.

İslamın herkese eşit şartlarda uygulanmasını istediği adalet, bir ibadet gibi kabul edil-
mektedir. Toplumda sosyal hayatın güven BİLGİ NOTU
içinde sürdürülmesi, haksızlıkların ortadan Adalet, “davranış ve hükümde doğru olmak, hakka
kaldırıldığı adalet anlayışı ile mümkündür. göre hüküm vermek, eşit olmak, eşit kılmak” gibi mâ-
İslam, yöneticileri halka adil davranmakla nalara gelir. Yine aynı kökten “orta yol, istikamet, eş,
sorumlu tutulmuş; yönetici seçiminde ada- benzer, misil, bir şeyin karşılığı” gibi mânalara gelen adl
let, en önemli ölçütlerden biri sayılmıştır. kelimesi, âdil ile eş anlamlı olup aynı zamanda Allah’ın
(c.c.) isimlerinden (esmâ-i hüsnâ) biridir.
İslam, sağlam ve mutlu bir toplum ku- Mustafa Çağrıcı, "Adalet," DİA, I, s.341.
rulması için adaleti şart koşar. Kuran-ı Ke-
rim’de fertlere, hâkimlere ve yöneticilere,
26
adil olmaları emredilir : “Ey iman edenler, Allah için
hakkı ayakta tutan (hâkimler, insanlar), adaletle şahitlik
eden kimseler olun. Bir kavme olan kininiz sizi adalet-
sizliğe sevketmesin,...” ; “Ey iman edenler, adaleti ti-
27
tizlikle ayakta tutan hâkimler ve Allah için şahitlik eden
kimseler olun. O hükmünüz ve şahitliğiniz velev ki ken-
dinizin veya ana ve babalarınızın ve yakın hısımlarınızın
aleyhine de olsun. İsterse onlar zengin veya fakir bu-
lunsun. Çünkü Allah zengin ve fakir kişilerden ikisine de
sizden daha yakındır. Artık siz haktan dönerek keyif ve
hevanıza uymayın. Eğer dilinizi eğip büker (hakkı oldu-
ğu gibi söylemekten çekinir) veya (büsbütün ondan) yüz İslam Kültür ve Medeniyetinde adalet mülkün temelidir.
çevirirseniz şüphe yok ki Allah ne yaparsanız hakkıyla (Adalet Terazisi)
haberdardır.” 28

24 Ebû Davud, Kitabu’l-Melahim 17.
25 Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Müttefekun Aleyh Hadisler, s. 506.
26 Kayaoğlu, İsmet, İslamda Adalet Mefhumu, AÜİFD., C 27, s.201-207, Ankara, 1986
27 Maide suresi, 8. ayet.
28 Nisa suresi, 135. ayet.

32