Page 7 - İslam Kültür ve Medeniyeti 1. Ünite

I. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

kınırsanız; O, size iyiyi kötüden ayırt edecek bir
anlayış verir ve sizin kötülüklerinizi örter, sizi ba-
13
ğışlar...” Hz. Peygamber (s.a.v.) de bir hadisinde
akıllı bireyi “nefsini kontrol altına alan kimse”
olarak tanımlamıştır.
14
İslam, sahih bilgiyi belirlemeyi ve buna uygun
davranmayı teşvik eder. Doğruyu eğriden ayırabi-
len akl-ı selim sahibi kişi, vicdanının sesini dinler.
Vicdan ise insan tabiatını iyiye sevk eden yetidir.
İnsan vicdanı sayesinde ahlaki doğruları kavrar,
adalete ve fazilete yönelir. Böylece salih amellerde
bulunmaya ve kötülüklerden sakınmaya muvaffak Akıl, Allah’ın insana verdiği nimetlerdendir.
olur, çevresini de ıslaha yöneltir.

Akl-ı selim sahibi insanın özelliklerinden biri de öz güven sahibi olmasıdır. Bu insan, hayatın farklı
yönleri ile dengeli ilişkiler kurmayı başarır. Diğer insanların ve kültürlerin birikimlerinden istifade etme
konusunda iletişime açık olur. Peygamber efendimizin (s.a.v.) çevre ülkelerin yöneticilerine yazdığı dip-
lomatik mektuplar, akl-ı selime önem verdiğini gösterir.

Akl-ı selim; efsaneleri, çelişkili sözleri ve iddiaları reddeder. Bu nedenle Müslümanlar, ispat ve de-
lillere dayalı bilgiye önem vermişlerdir. Bir yandan araştırmalar sonucu ortaya çıkan yeni bilgilere bir
yandan da değişime açık olmuşlardır. Böylece toplumsal, siyasi ve iktisadi hayatta, ilimde ve sanatta
15
başarı elde etmişlerdir.

YORUMLAYALIM

Kur’an’da “ulü’l-elbâb” (Haşr suresi, 2. ayet), “ulü’n-nüha” (Zümer suresi, 9. ayet) ve “ulü’l-ebsâr”
(Taha suresi, 54. ayet) ifadeleriyle açıklanan ve Türkçeye “akıl sahibi” olarak çevrilen, akl-ı selim sahibi
insanların ortak özellikleri belirtilir. Bu insanlar hayatlarını titizlikle sürdüren, nefislerini temiz tutan,
tutkularına yenik düşmeyen, maddi ve manevi hakikatlerin kendilerindeki inkişafına açık olanlar şek-
linde sıralanır. Bu bakımdan akl-ı selimin ferasetle ilgisi vardır. “Müminin ferasetinden sakınınız. Zira
o, Allah’ın (c.c.) nuru ile bakar.” (Tirmizi, Tefsir, 16 ) hadis-i şerifinde ifade edilen Allah’ın (c.c.) nuruyla
bakmak, Allah’ın (c.c.) müminlere bahşettiği bir imkân olarak hakla Batılı ve iyiyle kötüyü birbirinden
ayırt etme yeteneğidir.

Akl-ı selimin insana kazandırdığı nitelikler sizce nelerdir?

3.2. Kur’an ve Sünnet

İslam Kültür ve Medeniyetinin ana kaynakları Kur’an-ı Kerim ve sünnettir. Kur’an ve sünnet öğre-
tisinin merkezinde ise her şeyin hâkimi olan Allah (c.c.) vardır. Kur’an-ı Kerim ve sünnetin önemi “ (Ey
Muhammed!) Her ümmetin kendi içinden üzerlerine bir şahit göndereceğimiz, seni de onların üzeri-
ne bir şahit olarak getireceğimiz günü düşün. Sana bu kitabı; her şey için bir açıklama, doğru yolu gös-
teren bir rehber, bir rahmet ve Müslümanlar için bir müjde olarak indirdik.” ayeti ile ifade edilmiştir.
16
13 Enfal suresi, 29. ayet
14 bk. Tirmizi, Kıyamet 25.
15 İsmail Raci el-Faruki, Luis Lamia el- Faruki, İslam Kültür Atlası, s. 126
16 Nahl suresi, 89. ayet.

17