Page 9 - İslam Kültür ve Medeniyeti 1. Ünite

I. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

Duyular dış dünyayı anlamlı hale getirir.

Duyu organları vasıtasıyla elde edilen bilgiler, İslam Kültür ve Medeniyeti’nde ilim ve sanatın oluş-
masına önemli katkı sağlamıştır. Ancak İslam’a göre güvenilir bir kaynak olabilmesi için beş duyunun
gerekli şartları taşıması gerekir. Duyu organlarıyla elde edilen bilgilerin, doğru olarak kabul edilebilmesi
için duyu organlarının sağlam ve sağlıklı olması gerekir.

Duyu organlarının verdiği bilgiler çeşitli nedenlerle yanıltıcı olabilir. Çünkü duyu organlarının kapa-
siteleri sınırlıdır. Örneğin gözümüz sadece bazı ışın dalgalarını görebilir, kulağımız sadece belli aralıktaki
ses frekanslarını işitebilir. Kur’an-ı Kerim’de, duyuların insanı yanıltabileceğine, bu nedenle duyularla
edinilen bilginin vahyin ve aklın denetiminden geçmesi gerektiğine işaret edilir: “Hakkında kesin bilgi
sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur.”
19
Ayrıca varlıkları algılaması için verilen duyu organlarını doğru kullanmayan insanların kınanacağı belir-
tilir. 20

YORUMLAYALIM
 Duyuların önemine ve sınırlı olduklarına işaret eden Kur’an ayetlerini tespit ederek bunun neden-
lerini yorumlayınız.

3.4. Örf ve Âdetler

Toplumda genel kabul gören ve sürekliliği olan sosyal davra-
nış biçimleri ile yerleşik uygulamalara örf denir. Daha çok hukuki
sonuçların belirlenmesinde dikkate alınan normlardır. Âdet ise ge-
lenek hâline gelmiş alışkanlıklar için kullanılır. Bu iki kavram birbi-
rinin yerine de kullanılmaktadır.

Müslümanlar, hâkim oldukları coğrafyalarda farklı örf ve
âdetlerle karşılaşmıştır. Bu durum, kültürler arası iletişim ve et-
kileşimi sağlamıştır. Diğer kültür ve medeniyetlerle etkileşimde
neyin alınıp kabullenilebileceği meselesinde seçici bir tutum iz-
lenmiştir. Bu seçimde, belirleyici kriter tabii ki Kur’an ve sünnet
olmuştur. İslam’ın kuşatıcı tutumu, farklı geleneklerden insanlara
İslam ile ilişki kurma yollarını açık tutmuştur.

İslam, farklılıkları korur.
19 İsrâ suresi, 36. ayet
20 bk. A’râf suresi, 179. ayet; Yûnus suresi, 31. ayet; Nahl suresi, 78, 108. ayetler; Hac suresi, 46. ayet; Yasin suresi 65. ayet;
Secde suresi, 9. ayet; Câsiye suresi, 23. ayet.

19