Page 10 - İslam Kültür ve Medeniyeti 1. Ünite

I. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

İslam’dan önceki Arap toplumunda, diğer tüm halklarda olduğu gibi hukuki uygulamaların çoğu
örf ve âdetlere göre düzenleniyordu. İslamiyet bu uygulamalardan faydalı olanların devamında sakınca
görmemiştir. Nikâh ve boşanma gibi muameleleri yeniden düzenleyerek uygulamaya devam etmiştir.
Nukûd denilen külçe veya meskûk denilen altın ve gümüş paraların kullanılmasında sakınca görmemiş-
tir. Ancak içki, faiz, kumar, fal, Kâbe’yi çıplak tavaf gibi cahiliye âdetlerini yasaklamıştır.

İslam hukukunda, hakkında Kur’an ve sünnette doğrudan hüküm bulunmayan, ancak dine, akla
ve toplumun faydasına ters düşmeyen örf ve âdetler uygulamada delil kabul edilir. Bu nedenle örf ve
âdetlere vâkıf olmak, hâkimin önemli vasıflarından biridir.
Örf, dinin uygulanmasında farklılıklar ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle İslam fıkhı, sahih örfü yeni
hükümler vermede bir bilgi kaynağı olarak kabul etmiştir.
21
3.5. Diğer Kültür ve Medeniyetler

Hz. Muhammed’e (s.a.v.) ilk vahyin geldiği coğrafyada birbiriyle bağlantılı dört kültür ve medeniyet
havzası bulunmaktaydı. İslam Kültür ve Medeniyeti, kendi varlığını özgün bir tecrübe olarak devam et-
tirirken mevcut medeniyet havzalarıyla etkileşimde bulunmuş ve insanlığın ortak mirasını korumuştur.
Bu medeniyet havzaları şunlardır:
● Yunan-Roma terkibi: Grekçe ve Latincenin konuşulduğu Akdeniz havzası
● Sami ve İran terkibi: Nil’den Maveraünnehir’e kadar uzanan, Mezopotamya ve İran havzası
● Hindu terkibi: Hindistan havzası

● Uzak Doğu terkibi: Çin ve ona komşu bölgeleri ve İç Asya havzası 22

İslam Kültür ve Medeniyetinin doğduğu bölge; Yunan-Roma, Hindu ve Uzak Doğu terkiplerinin doğ-
rudan etki ve egemenlik alanları dışında yer almaktaydı. Sami ve İran terkibine ise komşuydu. İlerleyen
zamanlarda İslam Kültür ve Medeniyeti, bu havzalarda yaşamış toplumların birikimini almış ve bu biri-
kimi dönüştürerek devam ettirmiştir.

İslam Kültür ve Medeniyetinin Kaynakları

Duyular Diğer Kültür ve
Akl-ı selim Kur’an Sünnet Örf ve Âdetler
(Havâss-ı Selime) Medeniyetler

VIII. yüzyıldan itibaren Müslümanlar, Antik dünyanın bilim ve düşünce eserlerini İslam dünyası-
nın ortak ilim ve kültür dili olan Arapçaya aktarmışlardır. Kültür ve medeniyet havzalarının yetenekleri,
enerjileri, tecrübeleri ve birikimleri, İslam Kültür ve Medeniyetine doğru akmıştır. Böylece İslam ilim ve
düşüncesine dayalı olarak gelişen yeni ve özgün medeniyet anlayışı, asırlar boyu evrensel medeniyet
kervanının öncüsü olmuştur.
23

21 İbrahim Kafi Dönmez, “Örf,” DİA, C 34, s. 87-93.
22 Marshall Hodgson, İslam’ın Serüveni, C 1, s. 47.
23 Bekir Karlığa, Din ve Medeniyet, s. 41-44.

20