Page 5 - İslam Kültür ve Medeniyeti 1. Ünite

I. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

Ziya Gökalp’e göre kültür ile medeniyet ayrı ayrı kavramlardır. Kültür, hars demektir. Hars millidir,
medeniyet ise evrenseldir. Kültür, bir toplumun yaşadığı ve paylaştığı müşterek değerlerdir. Medeniyet
ise milletlerarası seviyeye yükselmiş bir kültürün veya birbirine yakın kültürlerin oluşturduğu anlayış,
tutum, bilgi, teknoloji, sosyal faaliyetler ile müesseselerin bütünüdür. 7

Erol Güngör’e göre kültür; inanç, bilgi, his ve heyecanların bütünüdür. Medeniyetin ürünü olan
8
müesseseler, bu değer ve inançların eserleri olarak ortaya çıkar.
9
Nurettin Topçu’ya göre medeniyet, insanlığın çalışarak ortaya koyduğu teknik eserlerin bütünün-
den ibarettir. Kültür ise bir toplumun kendi tarihi içinde meydana getirdiği değer hükümlerinin bütünü-
dür. Bunlar ilim, sanat, ahlak ve dine ait değerlerdir. 10

Yılmaz Özakpınar’a göre kültür ve medeniyet, doğada kendiliğinden bulunmaz; insan ürünüdür.
Doğada veya toplum hayatı içinde meydana getirilen her türlü eser, kültürdür. Medeniyet; kültür eser-
lerini doğurtan, onların hedefini, istikametini, niteliklerini belirleyen seçici, sınırlandırıcı, değerlendirici
bir inanç ve ahlak nizamıdır. Kültür, eser ve ürünlerdir. Medeniyet, onların arkasındaki inanç ve ahlak
nizamıdır.
11

TARTIŞALIM

“Ahmed Cevdet Paşa’ya göre ‘medeniyet’ toplu halde yaşamanın gereğidir ve insan, doğası gereği zaten
medeniyete yatkındır. Medeniyet, toplumların göçebelik ve yerleşik aşamasından sonra üçüncü ve son aşa-
masını oluşturur. Bu merhaleye ulaşmanın temel şartı insanın kemale erdirilmesidir ki bu da ancak eğitimle
mümkündür… Büyük medeniyetler ulum ve sanayileri, maarifleriyle kıtaat-ı arzda yer değiştirirler.’ Medeni-
yeti geline benzetiyor Paşa, diyar diyar dolaşan bir geline.”
Cemil Meriç, Umrandan Uygarlığa, s. 81

 Yukarıda verilen metne göre medeniyet bir yerden başka bir yere nakledilebilir mi? Arkadaşlarınız-
la tartışınız.

2. ISLAM KÜLTÜR VE MEDENIYETININ DOĞUŞU VE GELIŞIMI

Bir inanç sistemi olarak İslamiyet, İslam Kültür ve Medeniyetinin kaynağıdır. Bu medeniyet, Hz.
Âdem’e (a.s.) vahyin gelişiyle başlar. Hz. Âdem’le (a.s.) ilgili kıssaya göre Allah (c.c.); dürtülerine ve ben-
cil isteklerine göre değil, Allah’ın (c.c.) emir ve yasaklarına göre aklını kullanması için Hz. Âdem’e (a.s.)
uyarılarda bulunmuştur. İlk insan Allah’ın (c.c.) hitabı ile terbiye olmuş ve iman nuru ile aydınlanmıştır.
Bu nedenle insanlık tarihi, ilkellikten medeniyete doğru bir ilerleme değil; medeniyetin kaynağından
sapma ve ona yeniden dönülmesi şeklinde biçimlenmiştir. Vahyin kaynağına dönmeleri için insanlığa
peygamberler gönderilmesiyle medeniyet süreklilik kazanmıştır. İslam Medeniyeti, bu peygamberler
halkasının sonuncusu olan Hz. Muhammed’le (s.a.v.) birlikte olgunlaşmış ve kemale ulaşmıştır.

7 bk. Ziya Gökalp, Hars ve Medeniyet, s. 60.
8 bk. Erol Güngör, Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, s. 15.
9 bk. Erol Güngör, İslam’ın Bugünkü Meseleleri, s. 93.
10 bk. Nurettin Topçu, Kültür ve Medeniyet, s. 15.
11 bk. Yılmaz Özakpınar, Kültür ve Medeniyet Anlayışları ve Bir Medeniyet Teorisi, s. 42.

15