Page 17 - Tefsir 2. Ünite

2. ÜNİTE TEFSİR İLMİ VE KAVRAMLARI

Mukattaa harflerin, Allah’ın (c.c.) isim ve sıfatlarından
bazısına işaret ettiği, başında bulundukları surelerin isimleri
olduğu şeklinde görüşler de vardır. Yaygın diğer bir görüş ise bu BİLGİ KUTUSU
harfler Kur’an’ın mucize oluşuna dikkat çekmektedir. Yüce Allah,
müşrik Araplara konuştukları dilin alfabesinin bazı harflerini Kur’an’da kıssaların en gü-
kullanarak: ‘‘Bunlar sizin kullandığınız ve onlarla kelime ve zel olarak vurgulandığı kıssa
Yusuf kıssasıdır. Kur’an-ı Ke-
cümleler oluşturduğunuz harflerdir, haydi siz de benzer bir rim’de kıssaları anlatılan re-
kelam oluşturun.’’ diyerek meydan okumuştur. suller içinde, hayatı, bir sure
3.9. Meseller içerisinde ayrıntılarıyla muha-
Mesel, insanlar arasında kabul görüp yayılmış, teşbihe dayalı taplara aktarılan tek peygam-
hikmetli ve kinayeli veciz sözlerdir. Çoğulu emsâldir. Kur’an ber Yusuf'tur (a.s.). Kıssada
Yusuf’a (a.s.) karşı kardeşle-
ilimlerinden Emsâlü’l-Kur’an, insan ruhunda iz bırakan ve rinin kıskançlığı ve Yusuf’u
hayranlık uyandıran biçimde özlü olarak ifade edilen ayetleri (a.s.) kuyuya atmaları, Yusuf
inceler. Kur’an’da bu kavram, darb-ı mesel tamlamasıyla ile Aziz'in karısı arasında ge-
kullanılmıştır. çen hadise, Yusuf’un (a.s.)
Meseller, manaları somutlaştırmaya yarar. Çünkü o, duyu hapse girmesi, kardeşleriyle
organlarının yardımı ile zihinde daha iyi yer eder. Ayrıca karşılaşması, Mısır’a vezir ol-
mesellerde amaç, gizli olanı açığa çıkarmak, görülmeyeni gözler ması, küçükken gördüğü rü-
önüne sermektir. Yine akılla kavranabilen soyut kavramların yasının gerçekleşmiş olması,
zihinde tutulması kolay değildir. Meseller bunların hafızada Hz. Yusuf'un (a.s.) göreve ta-
kalıcı hale gelmesine yardımcı olur. Kur’an-ı Kerim bu etkili ifade lip olması ve iktisadi sorunla-
biçimine yer vermiştir. ra çözüm bulması gibi konu-
lara yer verilmiştir.
Mesellerin büyük çoğunluğu başta tevhid olmak üzere itikadi
konulardadır. Amelî ve ahlaki mesellere de yer verilmiştir.
Anlaşılması bakımından meseller iki gruba ayrılmıştır.
Birinci kısım açık mesellerdir. Geçimini ziraattan sağlayan
halkın yaşadığı Medine’de inen Bakara suresi 261. ayeti buna
örnektir. Ayette, helal mallarını ihlasla Allah (c.c.) yolunda har- ARAŞTIRALIM
camak, yüz taneli yedi başak bitiren bir tohum ekmeye ben-
zetilmiştir. Hedef bu amelin, bire en az yedi yüz kat sevap ka- Kur’an’da anlatılan aşağı-
zandıracağını muhataplara kolayca anlatmaktır. Bir diğer hedef daki kıssaları araştırıp ince-
de insan hayatının kısalığının, bir fidenin çiçek açma, meyve leyiniz.
verme ve kuruma aşamalarından geçerek rüzgarın önünde sav- Hz. Âdem-Şeytan kıssası:
rulan bitkiye benzetilmesidir. 36 A’râf suresi, 11-26. ayetler,
İkinci kısım ise gizli mesellerdir. Bunları kavramak, derin dü- Hz. Lokman kıssası: Lokman
şünmeyi gerektirir. “Rabbinin izniyle güzel memleketin bitkisi suresi, 12-19. ayetler,
Bir Mü’min kıssası: Mümin
güzel çıkar; kötü olan bitkiden ise faydasız bir bitkiden başka suresi, 38-46. ayetler.
37
bir şey çıkmaz...” ayetindeki güzel toprak mümine, iyi mahsul
de onun salih ameline; çorak toprak ise kâfire, kıt ve kötü ürün
de onun kötü ameline benzetilmiştir. Kur’an’da farklı lafızla
geldiği halde, halk arasında yaygın mesellerin mealine uyanlar
da vardır. Bunun en canlı misalini, “…Kim bir kötülük yaparsa
38
onun cezasını görür…” ayetiyle ‘‘Ne ekersen onu biçersin.’’
atasözünün birbirine olan benzerliği oluşturur.
36 bk. Kehf suresi, 45. ayet.
37 A’râf suresi, 58. ayet.
38 Nisâ suresi, 123. ayet.
47