Page 5 - Kelam 2. Ünite

D DEĞERLENDİRELİM

İbn Haldûn’un (ö. 808/1406) şu ifadelerini kelamın âleme yönelik ilgisi açısın-
dan değerlendiriniz:

Bilinsin ki geneli itibariyle kelamcılar, kâinat ve onda gerçekleşen hâllerden hareketle yaratıcı
olan Allah’ın varlığı ve sıfatlarına ulaşmakta idiler. Onların kullandığı akıl yürütme biçimi çoğunluk-
la budur. Filozof ise söz konusu kâinatın bir parçası olan tabiî varlıkları fizik ilminde inceler. Ancak
filozofun kâinata bakışı, kelamcının bakışından farklıdır. Filozof, hareketli veya durağan olması açı-
sından cismi tetkik ederken, kelamcı Yaratıcı’ya (Allah’a) delil olması yönüyle onu inceler.
(İbn Haldûn, Mukaddime, C. 2, s. 1087)

1.4. İnsan

Yaratılmış varlıklar içerisinde melekler, cinler ve insanlar; akıl, idrak ve irade sahibi varlık kategorisini oluşturur. Melekler
diğerleri gibi sorumlu olmakla birlikte Allah (c.c.) tarafından kendilerine verilen görevleri eksiksiz yerine getirmekle yükümlü
varlıklardır. İnsan ise onlardan farklı olarak kendi iradesiyle düşünüp düşüncelerini eyleme dönüştürebilmekte ve bunların
sonuçlarından sorumlu olmaktadır.

17
Kur’an’ın ifadesiyle Allah Teâlâ insanı en güzel bir yaratılışla yaratmıştır. Göklerin, yerin ve dağların yüklenmekten
19
çekindiği emaneti yüklenmiştir. İnsan yeryüzünün halifesi kılınmıştır. İnsanın bu dünyadaki asli vazifesi Allah’a (c.c.)
18
kulluk etmektir. Bu sorumluluklarını yerine getirebilmesi için yeryüzü insanın yaşamına uygun bir şekilde düzenlenmiş ve
20
tabiattaki her şey onun istifadesine sunulmuştur. Aynı zamanda insana akıl ve irade verilmiştir. Ancak insan akıl ve irade-
21
siyle iyilik yapabilme özellikleri yanında nankörlük ve acelecilik gibi özellikleri sebebiyle kötülüğe de yönelebilen bir varlıktır. 22
D DEĞERLENDİRELİM

✓ Ahzab suresi, 72. ayet; ✓ İsra suresi, 11. ayet; ✓ Fussilet suresi, 49. ayet;
✓ Nisa suresi, 28. ayet; ✓ Zümer suresi, 49. ayet; ✓ Mearic suresi, 19. ayet.

Yukarıdaki ayetleri Kur’an-ı Kerim mealinden araştırınız. İnsan hakkında verilen
bilgiler üzerinde düşünerek arkadaşlarınızla değerlendiriniz.

İnsan, Allah’ın (c.c.) yol göstermesi ve fıtratına koyduğu doğruyu bulma potansiyeliyle akıl ve iradesini iyilik yönünde
kullandığında manevi açıdan yükselir, dünya ve ahiret mutluluğuna ulaşır. Şeytan ve heva gibi saptırıcıların yolundan giderek
kötülüğü tercih etmesi durumunda ise yaptıklarının sonucunu hem dünyada hem de ahirette görür.

Kelamın insana ilişkin konulara değinmesinin gerekçesi işte bu noktada ortaya çıkar. Kelam bir yandan insana Allah’a
(c.c.) karşı ahlaki sorumluluklarının temeli olan imanı tanımlayarak bunun ne şekilde sağlanacağı ve muhafaza edileceğini
ortaya koyar. Öte yandan, başta varlığı olmak üzere kendisine sunulan tüm imkânların Allah (c.c.) tarafından sağlandığını
gösterir.

17 bk. Tîn suresi 4. ayet; Teğâbün suresi, 3. ayet.
18 bk. Ahzâb suresi, 72. ayet.
19 bk. Bakara suresi, 30. ayet; En’âm suresi, 165. ayet; Fâtır suresi, 39. ayet.
20 bk. Zâriyât suresi, 56. ayet.
21 bk. Bakara suresi, 164. ayet; İbrahim suresi, 32-33. ayetler; Nahl suresi, 79. ayet; Hac suresi, 65. ayet.
22 bk. Sâd suresi, 71. ayet; Fâtır suresi, 1. ayet; Şems suresi, 8. ayet; İsrâ suresi, 11, 67. ayetler; Zuhruf suresi, 15. ayet; Abese suresi, 17.
ayet; Enbiyâ suresi, 37. ayet; Nisâ suresi, 28. ayet.

32 33