Page 12 - Kelam 1. Ünite

Ancak bu ilimler varlık âlemiyle ilgilenirken varlıkları başlangıç
ve sonuçları itibariyle ele almazlar. Ayrıca onlar, sadece bu âlemde
bilinen ve duyu organlarıyla anlaşılabilen varlıkları konu edinirler.
Ama onları var eden bir ilk sebebin bulunup bulunmadığını ve fi-
zikötesi dediğimiz bir âlemin olup olmadığını araştırmazlar. Dola-
yısıyla onlar, bu varlıkların yaratılmalarındaki maksat ve hikmeti
sorgulamadıkları gibi, varlıklarını yitirdikten ya da öldükten sonra
ne olacakları sorularına da cevap aramazlar. Hâlbuki kelam ilmi
bu sorulara cevap vermeye ve varlığın nedenini ve niçinini araş-
tırmaya çalışır. 17
Kelam ilmi tabiî ilimlerin elde ettiği sonuç ve
verilerden de istifade eder. Tabiî bilimler de âlemi konu edinerek onun nasıl var olduğu-
nu, âlemi oluşturan unsurları ve özelliklerini farklı açılardan ele
alır. Örneğin fizik, âlemdeki maddeyi ve maddeler arası ilişkileri
ele alırken coğrafya, insanlar ve yer (mekân) ile bunlar arasındaki
ilişkiyi neden-sonuç ilkesine bağlı olarak inceleyen bir bilim dalı-
dır. Biyoloji insanın fiziksel yapısı, bitkiler ve hayvanlar hakkındaki
araştırmalarıyla tüm canlıları inceler. Kelam ise bütün bu ilimlerin
ilgi alanına giren tüm âlemi, yaratılışı ve yaratıcıyı göstermesi açı-
sından ele alır.

Daha önce belirtildiği gibi kelam öncelikle Allah’ın (c.c.) varlı-
ğının delillerini, bazen Kur’an ayetlerinden hareketle bazen insa-
nın özelliklerinden hareketle bazen de Allah’ın (c.c.) ayeti olarak
kabul edilen tabiattan hareketle izah eder. Bu anlamda kelam ilmi,
Allah’ı tanımanın yolu eserlerini tanımaktan
geçer. Zira beşerî bilimlerin inceleme konusu alt konularını oluşturan varlığın niceliği ve niteliğiyle ilgili bilgilere
olan varlık âlemi, tümüyle Allah’ın mülkü ve ulaşmak için zaman zaman fizik, kimya, coğrafya, biyoloji ve ast-
yarattığıdır.
ronomi gibi tabiat bilimlerinin elde ettiği verilerden de faydalanır.

Kelam ilmi insan ve toplum bilimleriyle de yakından ilgilidir. İnanç alanıyla ilgilenen kelam ilminin, amacını gerçekleş-
tirmede başarılı olabilmesi için insanî ve toplumsal olguya, sosyal olaylara ve onları etkileyen dinamiklere dikkat etmesi ve
onlardan yararlanması gerekir. Bunun için de sosyal ve beşerî bilimlerin değerlendirmelerinden istifade etmelidir. Özellikle
fert ve kitle psikolojisinden, din sosyolojisinden, insanın davranışlarını iyi ve kötü ekseninde değerlendiren ahlak ilminin
verilerinden yararlanmak, çağa hitap etmek durumunda olan bir kelam ilmi için elzemdir. 18

5. Kelam İlminin Yöntemi

Kelam ilmi tarihî süreç içerisinde iki temel bilgi kaynağına dayanarak yöntemini geliştirmiştir. Bunlardan birincisi vahiy,
diğeri de akl-ı selîmdir. Kelam ilminin ele aldığı iman esasları vahiy ile belirlendiği için bu aşamada aklın bir rolü yoktur.
Ancak vahyin anlaşılması ve inanç esaslarının temellendirilmesinde kelam ilmine göre insanın aklından ve duyularından
başka kullanabileceği bir araç da yoktur. Bu nedenle kelam ilmi, ele aldığı konuları mantık kanunlarına uygun olarak akli bir
yöntemle açıklar. Kur’an baştan sona hep akla hitap etmekte, sürekli aklın çalıştırılmasını ve onun verilerinden yararlanıl-
masını istemektedir.

17 Cağfer Karadaş, Kelama Giriş, s. 4.
18 Cağfer Karadaş, Kelama Giriş, s. 19.

22