Page 9 - Hüsnihat 2. Ünite

2. ÜNİTE

2. 5. Tevkî’( عيقوت) :

Sözlük anlamı; bir şeyi vâki ettirmek, ol-
durmak ve tesîr etmektir. Eskiden halife ve
vezirlerin mektuplarının bu yazı ile yazıl-
masından dolayı bu adı almıştır.
Tevkî’nin kalem kalınlığı sülüse yakındır.
En belirgin özelliği; birleşmeyen harflerin
birleşmesidir. Divanî yazının kullanımına
kadar padişahlara ait belgelerde kullanılmış-
tır.
Şeyh Hamdullah’ın Tevkî’ve rikâ’ hattı ile yazdığı kıt’a.
2. 6. Rikaa’ (عاقر ) :

Rikaa’, deri ve kâğıt parçalarına verilen ad olduğu gibi onların üzerine süratle yazılan yazının
da adıdır. Osmanlı Türkçesinin yazıldığı Rik’a yazısıyla karıştırılmamalıdır.
Rikaa’, tevkî’nin kurallarına bağlı olup onun küçük yazılan şeklidir. Hızlı yazılmaya elveriş-
li bir yazıdır. Osmanlılarda bazen vakıf işlerinde, mektup, hilye yazımında, genellikle de Mus-
hafların son dua sayfasında kullanılır. Öğrencilerin sülüs ve nesih icazetnâmelerinde (diploma)
hattat hoca tarafından yazılan tasdik makamındaki yazılarda da kullanıldığı için bu yazıya
“icaze” ismi de verilmiştir.

3. Diğer Yazı Çeşitleri

3. 1. Ta’lik ( قيلعت) :

Sözlükte; asılmak, askıya alın-
mak anlamına gelir. Bu yazı genelde
harflerinin geniş kavisli ve asılmış
gibi görünüşü sebebiyle bu ismi al-
mıştır. Ta’lik, harekesi olmayan bir
yazıdır. Kalem ağzı kalınlığı sülüs
kalemi kadardır.
Ta’lik yazı ilk olarak İran’da icat edil-
miş, onun geliştirilmesiyle de nesta’lik Kemal Batanay’ın Ta’lik beyti.
yazı ortaya çıkmıştır. Nesta’lik yazı (Tevbe ya Rabbi hata rahına gittiklerime
Fatih döneminde Osmanlılara geçince Bilüb ettiklerime bilmeyüb ettiklerime.)
Türkler bu yazıya nesta’lik değil “Ta’lik” adını vermişlerdir. Harekesiz olması sebebiyle
Türkçeye uygun bulunarak Osmanlı’da Fetvâhâne’nin resmî yazısı olmuş, devlet teşki-
latlarında ve şiir divanlarının yazılmasında kullanılmıştır. Günümüzde İran’da en tutu-
lan yazı olan ta’lik, diğer İslam ülkelerinde de sülüs ve nesihten sonra en çok kullanılan
yazı çeşididir. Mimaride kolay uygulanabilmektedir. Başta şiir levhaları olmak üzere gü-
zide ta’lik eserleri yazılmaktadır.

36