Page 6 - Hüsnihat 2. Ünite

HAT SANATINDA YAZI ÇEŞİTLERİ

Sülüs yazı; İslam coğrafyasında en bilinen, en eski ve en çok işlenmiş bir yazı çeşididir.
Kûfî yazı gibi sülüs yazı da “ümmü’l hutût (yazıların anası)” kabul edilir. Hat meşkine
rik’a yazısı ile bir giriş yapıldıktan sonra, asıl sanat yazısı olan sülüs hattı bütün ayrın-
tılarıyla öğretilir. Sülüs yazıyı öğrenen ve yazan bir hattat aklâm-ı sitte’de aynı paralel
çizgide gelişen diğer hat çeşitlerini de kolay yazabilmektedir.

Sülüs yazı, bir kitap yazısı olmamıştır. Ancak; Selçuklular zamanında ve Osmanlıların
ilk asırlarında Kur’an-ı Kerim sahifelerinde başa, ortaya ve sona rastlayan satırlar kimi
zaman sülüs yazı ile yazılmıştır. Genellikle levha yazılarında ve mimarî eserlerin kitâbe
ve süslenmesinde kullanılmıştır.
Ünlü hattatlarımızın elinden çıkma seçkin sülüs örnekleri; çeşitli müze, kütüphane ve
özel koleksiyonlarda yerini almaktadır. Ayrıca İstanbul’un tarihî eserlerini zenginleşti-
ren sülüs hat yazıları görenleri kendisine hayran bırakır. Şeyh Hamdullah’ın Bayezid
Camii’nin cümle kapısındaki kitâbesi ile, Karahisârî’nin Süleymâniye, Mustafa Râkım’ın
Nusretiye, Kazasker Mustafa İzzet’in Ayasofya Camilerindeki yazıları sülüse örnek gös-
terilebilir. Günümüz sanatkârlarınca da nice güzide örnekleri yazılmaktadır.

2. 4. Nesih :(خسن)

Kelime anlamı “ortadan kaldırmak, ip-
tal etmek veya kitap çoğaltmak” anlamına
gelmektedir. Hat sanatında; özellikle el
yazma kitaplarda ve basma eserlerde yay-
gın biçimde kullanılan bir yazı çeşididir.
Kalem ağzı kalınlığı, 1mm yani sülüs kale-
minin üçte biri kadardır. İşte sülüs yazının
bazı özelliklerinin ortadan kalkmasıyla
oluşan bir yazı olduğu ve kitap çoğaltma-
ya yarayan bir yazı türü olduğu içindir ki,
nesih ismi verilmiştir. Nesih hattı sülüs
yazı gibi istifli yani girift kompozisyonlu
olarak yazılmaz, daima satır hâlindedir.
Bazı harflerin farklı şekillerde uzatılması
ve yazılmasıyla yazılan sayfaların sanat
değeri yükselmiştir.

2. 4. 1. Nesih Yazısının Gelişimi

XI.yüzyıldan önce kullanılan ve ismine
neshî yazı denilen bir yazı çeşidi vardı.Yazı
sanatının gelişmesiyle bu yazının yuvarlak özellikleri nesih yazısının ortaya çıkmasına se-
bep olmuştur. Nesih, muhakkak ve reyhânî yazı çeşitlerinden sonra kullanılmaya başlamış
bir yazı çeşididir.

33