Page 10 - Hüsnihat 2. Ünite

HAT SANATINDA YAZI ÇEŞİTLERİ

3. 2. Divanî (نياويد) :

“Divana mahsus” anlamı-
na gelen bu yazı çeşidi sadece
divanda (bugünkü bakanlar
kurulu) yazıldığı için bu adı
almıştır. Divanî yazı, ta’lik ya-
zısından ilham alınarak Türk
hattatları tarafından icât edil-
miştir. Türklerde, Fatih dev-
rinde görülmeye başlamış ve
Yavuz Selim zamanında geliş-
miş ve bütün Osmanlı ülkesin-
de kullanılmıştır.
Diğer yazıların aksine İzzet Efendi’nin çok güzel bir divanî yazısı.
divanî yazıda harfler ve kelimeler ayağa kalkmış bir durumda olup sola doğru eğik
bulunurlar. Yatay kısımlar da aynı şekilde sağdan sola doğru eğiktir. Ayrıca harfler öne
doğru kıvrılmış vaziyettedir. Ha, sin, sad, kaf gibi harflerin çanak görünümündeki alt kı-
sımları soldan sağa doğru gerilemiş kendinden sonraki harflerle birleşmeyen elif, dal, ra,
vav gibi harfler kendinden sonra gelen harflerle birleşmiştir. Divanî yazı; sadece devlet
yazışmalarında kullanıldığı için gizliliği korumak ve tahrifatı önlemek amacıyla harf ve
kelimeler çok yakın yazılır. Bu yazının satır sonları sivri bir uç şeklinde yukarıya doğru
yükselir ve her satırın sonunda sözün bittiğini gösteren bir işaret yukarıdan aşağıya
çekilir.
1
Padişah fermanları, menşurlar, ahidnâmeler, şikâyet ve ahkâm defterleri dahil her tür-
lü kayıt divanî yazı ile yazılmıştır. Bazı rivayetlerde divan kâtiplerine bu hattı divan dı-
şında yazmayacaklarına dair yemin ettirildiği belirtilmektedir. Resmî evrakın altına imza
atmak âdet olmadığı için bu yazıların kimlere ait olduğu genelde bilinmemektedir.

Hâmid Bey’in celî divanî yazı örneği. (Yusuf Suresi, 101. Ayet).

1 Ali Alparslan, “divanî” md., TDV İslâm Ansiklopedisi, C9, s.445.

37