Page 15 - Hüsnihat 2. Ünite

2. ÜNİTE

4. Celî Yazılar

Sözlükte; aşikâr, iri, büyük an-
lamlarına gelen “celî” kelimesi, hat
sanatında her cins yazının kendi
kalem ölçüsünden daha geniş bir
kalemle yazılan iri şekline denir.
Bundan dolayı celî kelimesi bir yazı
çeşidini değil karakterini ifade eder.
Hattatlar, kalem ölçüsünün üç
misli genişliğinde yazılan bir yazıyı
celî olarak kabul eder. Sülüs yakla-
1
şık 3 mm kalınlığında kalemle ya-
zıldığına göre, bundan daha kalın
yazılar celî sınırlarına girmektedir.
Celî yazıların uzaktan okunabilir
olması sebebiyle celî kalemi kalınlı-
ğının da üst sınırı yoktur. Meselâ,
Ayasofya’nın kubbe yazıları 15 cm.
kalınlığında, dört halîfe adları da 35
cm. kalınlığında kalemler ile yazıl-
mıştır. Burada kalem kalınlığından İzzet Efendi’nin celi sülüs Ehl-i Beyt’i anlatan güzel bir hattı.
maksat, kamış veya tahta kalemin ucunda kâğıda temas eden kısmının genişliğidir. Ge-
nellikle çanaklı harflerin en kalın yeri, kalem kalınlığını verir.

Selçuklular döneminde mimari eserlerde celî sülüs ve kûfî kullanılmakla birlikte celî sülüs
daha çok tercih edilmiştir. Anadolu Selçuklularında ise kûfî, muhakkak ve celî sülüs yazı
kullanılmıştır. Bu dönem eserlerinden dikkat çekenleri Divriği Ulu Camii (m.1129) portalin-
de zemini süslü celî sülüs kullanılmıştır.

Osmanlıda İznik Nülüfer Hatun
İmâreti, Bursa Yeşil Camii gibi mimari
eserlerde, yeni bir üslubun doğuşunu
müjdeleyen celî yazılar görülür. Ali
Sûfî’nin celî sülüs hatla yazdığı Fatih
Camii kitâbesi, Kazasker Mustafa İzzet
Efendi’nin Ayasofya Camii’nde asılı
celî sülüs hatla yazılı levhaları, Mus-
tafa Râkım Efendi tarafından yazılan
Nusretiye Camii kuşak yazısı, Sami
Efendi’nin Yeni Camii sebili celî sü-
lüs yazıları, Hasan Çelebi (ö.1594)’nin
celî sülüs hatla yazdığı Süleymâniye
Camii kitâbesi, celî yazıların güzel ör-
nekleri olarak görülür.
İsmail Hakkı Altunbezer’in celî sülüs bir yazısı.
1 Ali Alparslan, “celî” md., TDV İslam Ansiklopedisi, C 7, s.265.

42
42