Page 15 - Fıkıh Okumaları 4. Ünite

FIKIH OKUMALARI

2.5. Evlenmenin Hukuki Sonuçları

Rükün ve şartlarına uygun olarak gerçekleşen bir evliliğin mehir ve nafaka olmak üzere iki temel
mali sonucu vardır.

Mehir
35
Erkeğin evlenirken kadına verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği mal veya paraya mehir denir. Er-
keğin evlendiği kadına mehir vermesi ile ilgili Kur’an’da şöyle buyrulmaktadır: “Evlendiğiniz kadınlara
mehirlerini (bir görev olarak) gönül hoşluğuyla verin. Eğer kendi istekleriyle o mehrin bir kısmını size
bağışlarlarsa, onu da afiyetle yiyin.”
36
Mehir, kadına verilen değerin sem-
bolik bir ifadesi olmakla birlikte boşanma
hâlinde geçici bir süreliğine de olsa kadın
için maddi güvence anlamı taşımaktadır.
Mehir, evlenen kadının hakkıdır. Kadın bu-
nunla çeyiz yapmaya zorlanamaz ve evlen-
me akdinden sonra mehiri kocasına vermek
zorunda da değildir.

Mehir, evlilik akdinin şartı değil so-
nucudur. Bu yüzden evlilik sırasında belir-
lenmemiş olsa da kadın mehir almaya hak
kazanır. Eğer mehrin miktarı evlilik sırasında
belirlenmiş ise buna mehr-i müsemmâ de-
nir. Evlilik sırasında miktarı belirlenmemiş
ise kadın, baba tarafındaki benzer durumda Mehir evlenen kadının hakkıdır.
bulunan kadınların aldıkları mehre hak kazanır
ki buna mehr-i misil denir.

Mehrin hepsi peşin olarak verilebileceği gibi bir kısmı peşin, bir kısmı daha sonra veya tamamı
daha sonra verilebilir. Peşin verilen mehre mehr-i muaccel, sonra verilmek üzere kararlaştırılan mehre
mehr-i müeccel denir.

Sahih bir nikâh mehri gerektirir, fakat bazı durumlarda kadın mehrin tamamına, bazı durumlarda
yarısına hak kazanır. Bazı durumlarda da ise kadın mehre hak kazanamaz. Bunda mehrin nikâh akdi esna-
sında belirlenmiş olup olmamasının da etkisi vardır. 37

Nafaka
Nafaka, başkasının geçimini sağlamak için kişinin yüklendiği masraflar demektir. Kocanın karşıla-
makla yükümlü olduğu nafakanın kapsamına yiyecek, giyecek, mesken, tedavi ve ilaç masrafları ile bazı
durumlarda hizmetçi masrafları girer. Prensip olarak nafakanın belirlenmesinde kocanın gelir seviyesi
esas alınır. Bazı İslam hukukçuları ise nafakanın tespitinde kadının sosyal konumunun da dikkate alınması
gerektiğini söylemişlerdir.

35 MEB, Dinî Terimler Sözlüğü, s. 238.
36 Nisa suresi, 4-24. ayetler
37 Kadının mehire hak kazandığı durumlarla ilgili geniş bilgi için bk. Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, s. 228-231.
106